|
Một cô cựu học sinh Khải Minh (nay là người Mỹ
gốc Hoa) gọi điện thọai thăm hỏi,
tṛ chuyện cà kê về bao năm thầy tṛ cách mặt.
Trong cuộc điện đàm marathon ấy, một
câu hỏi đọng lại ḷng tôi:
-
Hồi xưa, thầy nổi tiếng
dạy hay nhất ở thành phố, thầy có biết
không?
Tôi thú thật rằng ḿnh không hề
biết lời đồn đăi ấy rồi miên man
suy nghĩ. Dạy Văn th́ chương tŕnh định
sẵn, anh nào chị nào cũng chỉ việc rướn
cổ “gáy” như nhau, làm ǵ có áo vàng áo xanh như đua
xe đạp đường trường tua Ư tua Pháp?
Thiên hạ kể cũng thừa hơi!
Câu hỏi đột ngột của
cô học tṛ cũ nọ bất chợt làm tôi nhớ
đến xơ Hiệu trưởng trường
Thánh Tâm.
Hồi c̣n dạy Thánh Tâm, một hôm
nọ xơ Hiệu trưởng chợt hỏi:
-
Tôi nghe học sinh bảo thầy dạy
hay lắm. Ngày c̣n đi học, tôi cũng rất ham
môn Văn, thầy cho tôi vào lớp nghe thầy giảng
bài nhé!
Tôi thoái thác:
-
Xin xơ thông cảm. Chuyện ấy
hoàn toàn bất tiện. Vào lớp, tất nhiên là xơ
sẽ ngồi ở bàn cuối, các cô học tṛ đều
ngồi bàn trên, thỉnh thoảng lén quay lại quan sát
xơ bằng vẻ ṭ ṃ soi mói làm xơ bất an và tôi biết vậy lại càng cảm
thấy ḿnh bất an hơn.
Thế là cuộc “dự giờ” của
xơ bất thành.
Giờ đây, nhờ câu hỏi nọ
của cô học tṛ cũ, tôi mới nhận ra sự
đánh giá của xơ ngày ấy. Tôi cứ nghĩ là
xơ nói lời đưa đẩy, chỉ cốt hợp
thức hóa việc đ̣i hỏi dự giờ mà thôi.
Một ngày Tết, Tŕnh từ
đâu xộc về bảo:
-
Xơ Jeanne nhắn mày chiều nay xuống
chơi. Có chuyện muốn nói đấy!
Th́ ra hắn ta vừa đi chúc Tết
Hiệu trưởng. Tôi vốn chưa hề thực
hiện tục lệ xă giao ấy. Hắn biết thế
nên không rủ cùng đi th́ phải. Nhưng lời hắn
nói đă làm tôi quá đỗi hoang mang.
Dạy một trường nữ
sinh mà để xảy ra cái việc Hiệu trưởng
“có chuyện muốn nói” th́ cầm chắc mười
mươi là “lành ít dữ nhiều”. Tôi lục tung trí
nhớ cố t́m xem ḿnh đă thất thố điều
ǵ chăng nhưng kết quả cũng như mọi
cuộc lục lọi khác, càng lục kỹ th́ lộn
xộn càng nhiều, đành phó cho may rủi, ra sao th́
ra.
Giấc ngủ trưa hôm ấy vô
cùng tồi tệ. Chưa đến giờ hẹn,
tôi đă vội phóng xe đi. Vừa ngồi vào xa lông,
tôi vào đề ngay, quên phắt việc phải chúc Tết
cho phải phép:
-
Tŕnh có chuyển lại lời nhắn
của xơ. Thưa xơ, có việc ǵ thế ạ?
Giọng xơ điềm đạm:
-
Tôi chắc thầy đă biết việc
nầy rồi…
Tôi ngơ ngác:
-
Thưa xơ, tôi có biết ǵ
đâu?
Xơ có vẻ không tin lời tôi
nhưng vẫn đều giọng nói tiếp:
-
Ngài Giám mục có trách tôi rằng các
xơ chọn giáo sư kỹ lắm, sao lại để
cho một “kẻ hồi chánh” lọt vào được.
Tôi giật ḿnh, hoang mang cực độ.
Lại giận dữ nữa, nhưng đang đắn
đo chọn lời, v́ trong quá khứ, thỉnh thoảng
tôi phạm lỗi “vạ miệng” đúng như lời
dự đoán của khoa Tử vi của Trần
Đoàn lăo tổ.
Bất chợt tôi nh́n rơ thêm nhiều
việc. Bấy giờ tôi được mời dạy
cả ba trường Công giáo, Hưng Đạo, Vinh
Sơn và Thánh Tâm. Trường Hưng Đạo tôi mới
nhận, dạy được vài ba giờ th́ bận
đi chấm thi, tôi nhờ người bạn thân dạy
thế v́ nam sinh hiếu động, vắng thầy rất
bất tiện. Chấm thi xong, tôi về dạy th́
Linh mục Hiệu trưởng tiếp tôi với vẻ
mặt đăm đăm thật khó hiểu:
-
Học tṛ than phiền rằng thầy
dạy “buồn lắm”!
Anh chàng thư kư văn pḥng vọt
miệng lên tiếng hệt như chính anh mới là kẻ
bị chê oan:
-
Thưa Cha, không phải rứa mô. Vừa
qua chỉ là người dạy thay. Thầy ấy phải
đi chấm thi đấy thôi.
Linh mục Hiệu trưởng thản
nhiên:
-
Nhưng tôi đă lỡ mời
người khác rồi!
Tôi rất giận nhưng không biết
nói ǵ, đành lẳng lặng ra về sau khi bắt
tay, cảm ơn miễn cưỡng.
Nhớ lại hồi ông mời cộng
tác, tôi vui mừng biết bao nhiêu! Tôi vui mừng v́ nh́n
qua màu áo ḍng, tôi đoán ông thuộc ḍng tu rất ư
danh giá của Giáo hội, ḍng ấy từng có một
triết gia René Descartes vang
danh trong giới học giả và cũng có một
người Việt thuộc ḍng ấy từng đỗ
đến sáu bằng tiến sĩ ở nhiều
Đại học danh tiếng. (Kỷ lục ấy
h́nh như chưa bị vượt!) Thế nhưng
cái bắt tay miễn cưỡng khi rời văn
pḥng Hiệu trưởng trường ấy đă biến
sự hoan hỉ trước kia đổi thành sự
căm giận. Ngày nay, khi hồi tưởng trọn
vẹn, tôi cảm thấy ḿnh đă giận oan ông kể
thật tôi nghiệp. Vẻ mặt khó chịu của
ông hôm ấy, rơ ràng là tôi chả hiểu mảy may, cứ
tưởng rằng ông dành trọn cho tôi!
=*=
Tiếp
Ở trường nữ Vinh
Sơn, tôi đảm nhiệm môn Văn lớp Đệ
Tứ nhưng phong b́ lănh lương của tôi không
đến nỗi quá lép v́ ở đấy tôi c̣n dạy
kèm môn Hán văn cho xơ Giám học, nhân vật đứng
thứ hai trong ban lănh đạo. Đặc biệt là
khi thi cử nhân văn chương năm ấy xơ
nọ “trúng tủ” đề thi tôi dự đoán. Tôi
nghĩ là ḿnh có được ưu thế vững bền.
Đột nhiên bắt đầu từ năm ấy,
trường nọ không mở tiếp lớp Đệ
Tứ (tôi không dám chắc là Giáo hội Roma có nhận
được tờ tŕnh cụ thể về lư do “ngắt
ngọn” ngang xương ấy hay không). Thế là tôi
được miễn nhiệm một cách êm đềm
tế nhị. Thật tội nghiệp cho các đồng
nghiệp chịu vạ lây.
Tôi nhấc tách trà, chấm dứt
phút “thả hồn đi hoang” của ḿnh. Giọng
xơ Jeanne vẫn đều đều:
-
Năm ngoái, đức Giám mục có
lời khuyên “chúng tôi” chấm dứt cộng tác với
thầy. Ngài có ư kiến của Ngài, tôi cũng có ư kiến
của tôi. Thầy đừng lo.
Hai tiếng “chúng tôi” vừa có nghĩa
là ban lănh đạo Thánh Tâm, lại vừa có nghĩa
là ban lănh đạo cả ba trường Công giáo
đă kể.
Tôi phát biểu gượng gạo:
-
Thưa xơ, chắc có cô học
tṛ nào trả thù vặt đây. Thỉnh thoảng tôi cũng
có gơ vài cán chổi lông lên đầu mấy cô ăn vụng quà trong lớp…
Xơ Jeanne cười lóe chiếc
răng vàng:
-
Thế ư! Thầy chờ tôi một
lát nhé!
Xơ bỏ vào trong, rồi trở
ra, tay cầm theo một món đồ đặt lên
bàn. Đó là chiếc tháp Eiffel thu nhỏ tí tẹo, cự
li chân tháp chỉ độ vài phân. Xơ củng cố
ḷng tin cậy cho tôi đây!
-
Thầy yên tâm. Cứ cộng tác b́nh
thường đi nhé! Biếu thầy vật này.
Tôi cảm ơn ra về, đầu
óc cứ vẩn vơ không sao rời khỏi chuyện
vừa xảy ra.
Tín đồ Công giáo vốn tự
coi ḿnh là con chiên ngoan đạo tức là những con cừu
ngoan ngoăn vâng theo sự chăn dắt của Bề
trên, thế sao xơ Jeanne dám ương bướng thế
được nhỉ? Tội bất tuân chăn dắt
như vậy, liệu có thể gặp hậu quả
rất tệ hại không chừng bị “rút phép thông
công” tức bị khai trừ ra khỏi ḍng tu chưa
biết chừng. Tôi lờ mờ đoán rằng
xơ có uy tín hoặc uy thế khá lớn nên mới nhận
được sự nể nang nhượng bộ
như thế từ Ṭa Giám mục.
Trong giáo hội Thiên chúa, khi nhắc
đến hàng Giám mục, người ta luôn kèm chữ
Đức, chữ Ngài, nghĩa là các vị ấy
được trọng vọng tôn kính vô biên như
đức Giáo hoàng, Hồng Y giáo chủ. Ngay người
ngoại đạo cũng áp dụng cung cách xưng hô
ấy, v́ vậy thái độ của xơ Jeanne sánh
ngang với tội “kháng chỉ” dưới các triều
đại phong kiến (Sách Từ nguyên có ghi lại
trường hợp Phương Hiếu Nhụ bị
vua Thành Tổ đời Minh trị tội kháng chỉ
bằng thảm án “tru di thập tộc”, rơi đầu
cả đến học tṛ). Thẩm quyền của
tôn giáo vốn mạnh hơn vương quyền kia
mà!
Chiếc tháp nọ là món quà thể
hiện ḷng ưu ái cao nhất mà tôi được nhận
trong đời ḿnh. Ḷng ưu ái ấy đọ với
tháp Eiffel kể ra cũng không phải là quá đáng. Tôi
đặt nó trên bàn làm việc của ḿnh trong pḥng
riêng. Tôi dùng nó làm vật chận giấy để có
thể ngắm nghía hằng ngày cho đến khi nó mất
trong một cuộc hôi của hỗn loạn.
Suốt một thời gian dài tôi cho
rằng món quà mỹ nghệ ấy được làm
bằng đồng hay sắt và được mạ
lên một lớp vàng không đáng kể, nhưng gần
đây tôi chợt có ư nghĩ khác. Ư nghĩ đó có chút
liên quan đến ông Kh., một người câm điếc,
hơi dị dạng, giữ việc mở đóng cổng
trường.
Một lần đến trường,
bắt gặp ông đi xiên xiên khá vất vả bên lề
đường. Tôi đoán ra ông đang vội về
trường cho kịp giờ làm việc và tôi có bổn
phận phải giúp đỡ. Tôi dừng xe cạnh
ông, vỗ vỗ lên yên tỏ ư mời. Ông gật gật
đầu cảm ơn nhểu cả nước dăi
ra khóe đôi môi bị co rút khi nhoẻn cười.
Tôi bước vào pḥng hội đồng,
gặp ngay xơ Hiệu trưởng. Xơ thường
có mặt ở đấy, chuyện tṛ với mọi
người vài câu thân mật. Xơ hỏi tôi:
-
Thầy vừa chở thằng Kh. về
đấy à?
-
Vâng ạ.
-
Ai thấy hắn như rứa, cứ
nhầm là hắn nghèo. Thực ra, hắn giàu lắm
nhé! Nhiều thầy ở đây có lẽ c̣n kém hắn
đấy! Hắn hiện có hơn sáu lạng vàng rồi.
Hắn không biết tiêu pha chi,
lương của hắn tôi gom lại sắm vàng
để dành hộ cho hắn mà!
Trời đất! Cái anh chàng Kh. dị
dạng nọ mà có vốn liếng đến hơn
sáu lạng vàng ư? Lời kể của xơ Hiệu
trưởng như xua vào hệ thần kinh tôi một
đàn kiến li ti, không kiếm được mật
mỡ ǵ, chúng lùng sục rần rần trong đó. Tôi
có cảm giác thật rơ như thế.
Anh ta có biết vàng là thứ ǵ, dùng
làm ǵ hay không nhỉ? Ngay đến cầm nó thôi, chắc
ǵ anh cầm được? Dị tật làm ngón tay
anh cố định ở thế co quắp, ḷng bàn
tay ển bật lên, khó mà cầm nổi. Đúng là Tạo
hóa rất giống đứa trẻ nghịch ngợm
khi tạo nên cơ thể anh như thế. Người
xưa gọi là Hóa nhi quả không sai. Nh́n vào người
anh, chỗ nào cũng t́m ra khuyết tật. Thế mà
anh có đến hơn sáu lạng vàng! Phải chi là tôi
có, nghe chừng c̣n hay hơn!
Nghĩ vẩn vơ như thế,
bất giác tôi giật thót: “Biết đâu là ḿnh cũng
đă có?” Anh Kh. kéo cổng c̣n được trả 6
lạng không chút nề hà th́ xơ Jeanne cũng có thể
biếu tôi một chiếc tháp Eiffel bằng vàng18 ca-ra
lắm chứ! Chiếc tháp ấy có thể là bằng
đồng vô thưởng vô phạt như thứ
hàng mỹ nghệ bán tràn lan cho khách du lịch th́ nó cũng
có thể là món quà kỷ niệm cực quí giá (ví dụ
thưởng cho người khách thứ 100 triệu
đến tham quan Eiffel?) và xơ ngắm quá nhiều
năm nên hóa nhàm, biếu quách cho tôi để…củng
cố ḷng hào phóng? Xơ đă từng to gan cưỡng
lệnh đức Giám mục th́ lẽ nào cái gan to ấy
phải teo lại v́ tiếc xót vài chục lạng
vàng? Nhất là khi xơ thấy ḿnh không c̣n thích nó nữa
và nghĩ rằng tôi mới thực là kẻ cần
đến nó để cải tạo cuộc sống
bản thân? Biết đâu chừng xơ đă nghĩ
như vậy. Ở đời chả thiếu ǵ
điều không thể với người này lại
là điều rất có thể với người
khác, chuyện như thế nào có ǵ lạ đâu?
Nếu kiểu ức đoán vớ
vẩn của tôi mà chính xác th́ tôi chả biết trừng
trị ḿnh như thế nào về cái tội:
Cầm
vàng lại để vàng rơi,
Ngẩn
ngơ mà tiếc vàng ơi là vàng.
Hết…
Giáo
Sư Ngô Văn Lại 吳文赖老师
Việt Nam,
Tháng 02, 2013
|
