我的母親 MẸ TÔI

◎胡適 Hồ Thích ◎ 韓國忠 Hàn Quốc Trung chuyển ngữ

(*)

_*_

( Nguyên Tác )

我的母親 胡適

每天天剛亮時，我母親便把我喊醒，叫我披衣坐起。我從不知道她醒來坐了多久了。她看我清醒了，便對我說昨天我做錯了甚麼事，說錯了甚麼話，要我認錯，要我用功讀書。有時候她對我說父親的種種好處，她說：「你總要踏上你老子的腳步。我一生只曉得這一個完全的人，你要學他，不要跌他的股。」（跌股便是丟臉，出醜。）她說到傷心處，往往掉下淚來。到天大明時，她才把我的衣服穿好，催我去上早學。學堂門上的鎖匙放在先生家裡；我先到學堂門口一望，便跑到先生家裡去敲門。先生家裡有人把鎖匙從門縫裡遞出來，我拿了跑回去，開了門，坐下唸生書。十天之中，總有八九天我是第一個去開學堂門的。等到先生來了，我背了生書，才回家吃早飯。

我母親管束我最嚴。她是慈母兼任嚴父。但她從來不在別人面前罵我一句，打我一下。我做錯了事，她只對我一望，我看見了她的嚴厲眼光，便嚇住了。犯的事小，她等到第二天早晨我眠醒時才教訓我。犯的事大，她等到晚上人靜時，關了房門，先責備我，然後行罰，或罰跪，或擰我的肉。無論怎樣重罰，總不許我哭出聲音來。她教訓兒子不是藉此出氣叫別人聽的。

有一個初秋的傍晚，我吃了晚飯，在門口玩，身上只穿著一件單背心，這時侯我母親的妹子玉英姨母在我家住，她怕我冷了，拿了一件小衫出來叫我穿上。我不肯穿，她說：“穿上吧，涼了。”我隨口回答：“娘（涼）什麼！老子都不老子呀。”我剛說了這句話，一抬頭，看見母樣從家裡走出，我趕快把小衫穿上。但她已聽見這句輕薄的話了。晚上人靜後，她罰我跪下，重重的責罰了一頓。她說：“你沒了老子，是多麼得意的事！好用來說嘴！”她氣的坐著發抖，也不許我上床去睡。這是我的嚴師，我的慈母。

我母樣待人最仁慈，最溫和，從來沒有一句傷人感情的話；但她有時侯也很有剛氣，不受一點人格上的侮辱。我家五叔是個無正業的浪人，有一天在煙館裡發牢騷，說我母親家中有事請某人幫忙，大概總有什麼好處給他。這句話傳到了我母親耳雜裡，她氣得大哭，請了幾位本家來，把五叔喊來，她當面質問他給了某人什麼好處。直到五叔當眾認錯賠罪，她才罷休。

我在我母親的教訓之下住了九年，受了她的極大極深的影響。我十四歲（其實只有十二歲零兩三個月）便離開她了，在這廣漠的人海裡獨自混了二十多年，沒有一個人管束過我。如果我學得了一絲一毫的好脾氣，如果我學得了一點點待人接物的和氣，如果我能寬恕人，體諒人——我都得感謝我的慈愛母.

胡適

Học giả Hồ Thích ( 胡適 ) (1891 –1962) tên thật là Tự Môn ( 嗣穈 ), người làng Tích Khê, tỉnh An Huy, Trung Quốc, tự Thích Chi ( 適之 ), bút hiệu Thiên Phong ( 天风 ), Tạng Huy ( 藏晖 ), đổ tiến sĩ với luận án Triết học tại trường Đại học Columbia, Hoa Kỳ năm 1917, từng giữ chức Viện trưởng viện Đại Học Bắc Kinh, Trung Quốc. Tiến sĩ Hồ Thích là người đầu tiên đề xướng lối văn bạch thoại, dấy lên phong trào “Văn Hoá Mới”. Ông cũng là một trong những lãnh tụ nồng cốt của phong trào “Ngũ Tứ” .

MẸ TÔI

Cứ mỗi ngày khi trời vưà hừng sáng là mẹ tôi liền đánh thức tôi, bảo tôi mặc áo và ngồi dậy.  Tôi chưa hề biết mẹ đã thức dậy ngồi đó tự bao lâu. Ngay khi thấy tôi tỉnh táo, mẹ liền tra hỏi rằng hôm qua tôi đã làm những điều gì quấy, nói những điều gì sai, bắt tôi phải thẳng thắn nhận lỗi, dặn dò tôi phải chăm chỉ học hành. Có lúc, mẹ còn nêu ra những phẩm chất tốt của bố và khuyên : “Con phải noi gương và nối gót bố. Cả đời mẹ chỉ biết có mỗi mình bố con là người tốt mẫu mực. Con phải học bố, đừng làm bố xấu hổ con nhé.”  Nhắc đến những việc đau lòng, mẹ thường hay rơi lệ. Cho đến khi trời rạng sáng, mẹ mới giúp tôi mặc quần áo rồi giục tôi đi học sớm. Chià khoá cưả trường thường được giữ ở nhà của thầy giáo.  Tôi đến cửa trường nhìn thoáng sơ trước, rồi nhanh chân đến nhà thầy gõ cưả.  Từ bên trong nhà thầy, xuyên qua khe cửa, có người chià ra chiếc chià khoá. Nhận xong, tôi phóng ngay về trường mở cưả, rồi ngồi ở đó học bài mới.  Cứ 10 ngày thì có chừng 8 hay 9 ngày tôi là người tới trường sớm nhất để mở cưả.  Đợi khi thầy giáo đến, tôi đọc trả bài thuộc lòng mới, xong quay về nhà ăn sáng.

Mẹ tôi quản dạy tôi rất nghiêm khắc.  Mẹ vừa là một người mẹ hiền từ, vừa là một người cha nghiêm khắc.  Song, mẹ chưa bao giờ mắng la một câu, hay đánh tôi một phát nào trước mặt ai cả.  Hễ tôi làm việc gì quấy, mẹ chỉ cần nhìn thẳng vào tôi với ánh mắt nghiêm khắc là tôi liền rét hiểu ngay.  Nếu phạm lỗi lầm nhỏ, thì mẹ sẽ chờ đến sáng hôm sau thức dậy rồi hãy dạy bảo.  Còn nếu phạm lỗi lầm nghiêm trọng, thì mẹ đợi đến đêm khuya yên vắng, đóng cửa phòng lại bắt đầu khiển trách, tiếp theo là những hình phạt, hoặc là quỳ gối, hoặc là véo vào bắp thịt.  Cho dầu hình phạt nặng nề đến đâu đi nữa, mẹ cũng không cho tôi được khóc ra tiếng.  Mẹ tôi dạy con không thể nhân đó mà trút nỗi bực tức cho người khác nghe.

Một buổi chiều trời nhá nhem tối sơ thu nọ, sau bữa cơm, tôi đang đứng chơi ở phía trước cưả, lúc ấy trên người tôi chỉ mỗi một chiếc áo thun mỏng.  Vào thời điểm này dì Ngọc Anh -- em cuả mẹ tôi -- còn đang sống chung với gia đình, sợ tôi bị nhiễm lạnh nên dì mang cho tôi một chiếc áo sơ mi và bảo tôi mặc thêm vào.  Thấy tôi rù rư không chịu, nên dì lên tiếng: “Cháu mặc vào đi, trời đã se lạnh rồi đấy!” Tôi buộc miệng đáp trệch: “Mẹ¹ thứ gì chứ!  Bố cũng chẳng còn bố nữa cơ!” Vưà dứt lời, tôi ngẫng đầu lên, bỗng thấy ngay dáng mẹ từ trong đang bước ra. Tôi lật đật mặc chiếc áo sơ mi vào. Tuy thế, mẹ đã nghe trọn câu nói hỗn xược² vừa rồi. Đợi sau khi đêm khuya thanh vắng, mẹ phạt tôi quỳ gối và trừng trị cho tôi một trận đích đáng. Mẹ khiển trách: “Bộ con không còn bố là điều hay ho lắm sao mà đem ra hỗn nghịch thế?! ” Lúc này mẹ vưà ngồi vưà giận dữ đến phát run. Mẹ cũng không cho phép tôi lên giường đi ngủ. Mẹ quả vưà là một người thầy nghiêm khắc, vưà là một người mẹ hiền hậu. 

Mẹ tôi đối xử với mọi người rất nhân từ, ôn hoà, từ trước đến giờ chưa hề nói một câu nào làm tổn thương đến tình cảm của ai.  Song, vẫn có những lúc mẹ cũng thẳng thắn cương nghị không chấp nhận ai xúc phạm đến phẩm cách cuả mình.  Chú Năm nhà tôi là một tay lang bang lất bất vô nghề nghiệp, một hôm, ở quán thuốc lá chú cằn nhằn² rằng mẹ tôi đã nhờ vả một gã đàn ông nào đó đến giúp một việc gì cho gia đình với ý đồ đại khái tạo sự “hám lợi bất chính” cho gã ta.  Câu chuyện này lọt tai mẹ, mẹ giận đến khóc tức tưởi. Mẹ phải nhờ vả đến một số họ hàng gọi buộc chú Năm về để mẹ chất vấn thẳng mặt, hỏi cho ra ánh sáng rằng mẹ đã cho ai những “lợi ích gì?”  Mãi cho đến khi chú Năm nhận lỗi xin tha trước mặt mọi người, mẹ mới chịu buông thôi.

Suốt chín năm ròng rã sống dưới sự dạy dỗ cuả mẹ, tôi đã nhận sự ảnh hưởng của mẹ khá sâu đậm. Năm tôi 14 tuổi (kỳ thật chỉ mới có 12 năm lẻ 2 hay 3 tháng mà thôi), tôi đã phải rời xa mẹ, đơn thân độc mã lăn lộn giữa biển đời hai mươi mấy năm trời chẳng một ai kềm ngó.  Nếu như tôi đã học được ti tí gì về đức tính điềm đạm, một ti tí gì về cách cư xử hoà nhã với những người chung quanh, một ti tí gì về bản năng khoan dung, thông cảm với mọi người – tôi đều phải cảm ơn người mẹ hiền từ cuả tôi!

Hàn Quốc Trung 韓國忠

二零二五年 五月二日於美國，加利福尼亞州，洛杉磯

Chú Thích:

1. Chữ “mẹ” (娘) [nia2ng] phát âm theo tiếng Quan Thoại gần giống như chữ “se lạnh” (凉) [lia2ng], câu nói với ý đồ đọc trệch để nghịch.

2. 輕薄 khinh bạc: Hành vi, ngôn từ thiếu trang trọng, thiếu nghiêm túc, đùa ghẹo, chẳng coi ra gì.

3. 牢騷 lao tao: Uất ức, bất mãn, cằn nhằn, càu nhàu.

*** 投稿電 郵請寄 ***

Mẹi vở & hình ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

啓明网站  |  Copyright © 2004 - Present KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer

◎