背影 DÁNG LƯNG

◎朱自清 Chu Tự Thanh ◎ 韓國忠 Hàn Quốc Trung chuyển ngữ

(*)

_*_

*** Bản dịch Việt ngữ ở phía dưới ***

背影 朱自清

我與父親不相見已有二年餘了，我最不能忘記的是他的背影。那年冬天，祖母死了，父親的差使也交卸了，正是禍不單行的日子，我從北京到徐州，打算跟父親奔喪回家。到徐州見著父親，看見滿院狼藉的東西，又想起祖母，不禁簌簌地流下眼淚。 父親說：「事已如此，不必難過，好在天無絕人之路！」

回家變賣典質，父親還了虧空；又借錢辦了喪事。這些日子，家中光景很是慘淡，一半為了喪事，一半為了父親賦閒。喪事完畢，父親要到南京謀事，我也要回到北京唸書，我們便同行。

到南京時，有朋友約去遊逛，勾留了一日﹔第二日上午便須渡江到浦口，下午上車北去。父親因為事忙，本已說定不送我，叫旅館裡一個熟識的茶房陪我同去。他再三囑咐茶房，甚是仔細。但他終於不放心，怕茶房不妥貼；頗躊躇了一會。其實我那年已二十歲，北京已來往過兩三次，是沒有甚麼要緊的了。他躊躇了一會，終于決定還是自己送我去。我兩三回勸他不必去﹔他只說：「不要緊，他們去不好！」

我們過了江，進了車站。我買票，他忙著照看行李。行李太多了，得向腳夫行些小費，才可過去。他便又忙著和他們講價錢。我那時真是聰明過份，總覺他說話不大漂亮，非自己插嘴不可。但他終於講定了價錢；就送我上車。他給我揀定了靠車門的一張椅子；我將他給我做的紫毛大衣鋪好坐位。他囑我路上小心，夜裡要警醒些，不要受涼。又囑托茶房好好照應我。我心裡暗笑他的迂；他們只認得錢，托他們直是白托！而且我這樣大年紀的人，難道還不能料理自己麼？唉，我現在想想，那時真是太聰明了。

我說道：「爸爸，你走吧。」他往車外看了看，說，「我買幾個橘子去。你就在此地，不要走動。」我看那邊月臺的柵欄外有幾個賣東西的等著顧客。走到那邊月臺，須穿過鐵道，須跳下去又爬上去。父親是一個胖子，走過去自然要費事些。我本來要去的，他不肯，只好讓他去。我看見他戴著黑布小帽，穿著黑布大馬褂，深青布棉袍，蹣跚地走到鐵道邊，慢慢探身下去，尚不大難。可是他穿過鐵道，要爬上那邊月臺，就不容易了。他用兩手攀著上面，兩腳再向上縮；他肥胖的身子向左微傾，顯出努力的樣子。這時我看見他的背影，我的淚很快地流下來了。我趕緊拭幹了淚，怕他看見，也怕別人看見。我再向外看時，他已抱了朱紅的橘子往回走了。過鐵道時，他先將桔子散放在地上，自己慢慢爬下，再抱起桔子走。到這邊時，我趕緊去攙他。他和我走到車上，將橘子一股腦兒放在我的皮大衣上。於是撲撲衣上的泥土，心裡很輕鬆似的，過一會說：「我走了，到那邊來信！」我望著他走出去。他走了幾步，回過頭看見我，說：「進去吧，裏邊沒人。」等他的背影混入來來往往的人裡，再找不著了，我便進來坐下，我的眼淚又來了。

近幾年來，父親和我都是東奔西走，家中光景是一日不如一日。他少年出外謀生，獨立支持，做了許多大事。哪知環境卻如此頹唐！他觸目傷懷，自然情不能自己。情郁於中，自然要發之於外；家庭瑣屑便往往觸他之怒。他待我漸漸不同往日。但最近兩年不見，他終於忘卻我的不好，只是惦記著我，惦記著我的兒子。我北來後，他寫了一封信給我，信中說道，「我身體平安，惟膀子疼痛利害，舉箸提筆，諸多不便，大約大去之期不遠矣。」我讀到此處，在晶瑩的淚光中，又看見那肥胖，青布棉袍，黑布馬褂的背影。唉！我不知何時再能與他相見！

朱自清

1925年10月在北京

Chu Tự Thanh 朱自清 (22.11.1898 — 12.8.1948) tên thật là Tự Hoa 自華, hiệu Thực Thu 實秋, người tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Năm 1922 tuổi, ông cùng Diệp Thắng Đào sáng lập nguyệt San “Thi” để đề xướng thơ Mới. Ông từng du học ở Anh Quốc, và cũng từng giữ chức khoa trưởng khoa Trung Văn tại Đại Học Thanh Hoa, Bắc Kinh, Trung Quốc.

DÁNG LƯNG

Bố con tôi không gặp lại nhau có đến hơn hai năm nay.  Tôi không tài nào quên được bóng dáng cái lưng của ông.

Một ngày mùa đông năm nọ, bà nội tôi lìa đời, chỗ làm của bố tôi cũng đã bị trao cho người khác, thật đúng là một ngày họa vô đơn chí.  Tôi rời Bắc Kinh đi Từ Châu định cùng bố tôi về lo tang lễ.  Ðến Từ Châu, tôi gặp lại bố, thấy khắp khu nhà, mọi thứ bề bộn ngổn ngang, lại làm tôi nhớ bà nội, nước mắt tuôn lã chã.  Bố tôi bảo:  "Chuyện đã như vậy, con đừng nên quá xót xa, cũng may mà trời không nỡ dứt lối con người!"

Về nhà, bán chác cầm cố hết mọi thứ, bố tôi trắng tay.  Lại còn phải xoay tiền lo liệu tang lễ nữa.  Mấy ngày ấy, quang cảnh trong nhà thật thảm đạm, một phần vì lo việc tang một phần vì bố tôi lâm cảnh vô công rỗi nghề.  Khi tang sự xong xuôi, bố tôi phải đi Nam Kinh kiếm việc, còn tôi phải về lại Bắc Kinh lo học hành.  Chúng tôi bèn cùng lên đường.

Ðến Nam Kinh, bạn bè chèo kéo đi chơi đây đó, cầm chân hết một ngày, sáng hôm sau tôi phải lên đò đi Phố Khẩu, buổi chiều đáp xe về phương Bắc.  Bố tôi bận việc, bảo là không đi tiễn tôi nên gọi một anh bồi bàn thạo việc đưa tôi đi.  Ông dặn đi dặn lại anh ta thật tỉ mỉ nhưng rốt cuộc vẫn sợ anh ta sơ suất nên có chút trù trừ.  Thật ra tôi đã hai mươi tuổi, lui tới Bắc Kinh cũng đã vài ba lần rồi nên chuyến đi đó cũng chẳng có gì căng lắm, thế nhưng ông trù trừ một lúc, cuối cùng lại quyết định đích thân đưa tôi đi.  Tôi đã mấy lần can ông chẳng cần gì phải thế, nhưng ông vẫn nằng nặc:  "Không sao đâu, giao người khác không xong".

Chúng tôi qua đò rồi thẳng tới nhà ga.  Tôi lo mua vé còn ông trông nom việc dời hành lý.  Hành lý khá nhiều nên phải trả ngoại chút ít cước phí cho đám phu bốc vác mới đi thoát.  Lúc ông đang kỳ kèo mặc cả, tôi thấy mình phải trổ tài vì ông nói năng hơi kém trôi chảy, mình không ra mặt góp lời e chuyện không xong.  Thế nhưng cuối cùng ông cũng trả tiền xong rồi đưa tôi lên xe.  Ông chọn cho tôi chỗ gần cửa.  Tôi trải chiếc áo lông màu tím lên chỗ ngồi.  Ông dặn tôi dọc đường phải để ý để tứ mọi việc, ban đêm phải tỉnh táo cảnh giác, giữ đừng để cảm lạnh.  Ông lại gửi gắm tôi cho người bồi phòng trà trông nom.  Tôi thầm cười ông nghĩ ngợi viển vông, với họ chỉ biết có tiền, gởi gắm kiểu ấy cầm bằng gởi không.  Vả lại tôi lớn ngần nầy, chẳng lẽ không tự lo liệu cho mình được hay sao?  Giờ đây nghĩ lại, bấy giờ tôi thật là thông minh ¹!

Tôi bảo:  "Bố về đi, bố ạ!"  Ông bước ra khỏi toa xe, nhìn lướt một vòng rồi nói "Bố đi mua mấy quả quít đây.  Con ngồi đấy, đừng đi đâu nhé!"  Tôi thấy ở hiên sân ga có mấy người bán hàng đang mong khách.  Ðến sân ga, còn phải băng qua đường ray, rồi nhảy xuống, lại leo lên.  Bố tôi bụng đã hơi phệ nên đi như thế khá nhọc, tôi vốn đã đòi đi nhưng ông không cho, đành phải nhường cho ông đi vậy.  Tôi nhìn theo, ông đội chiếc mũ vải đen, mặc chiếc áo chẽn đen rộng phủ ngoài chiếc áo bông dài xanh thẫm, thất thểu bước về phía đường ray, ông tụt xuống chầm chậm không khó khăn mấy.  Nhưng ông còn phải băng qua đường ray, lại phải trèo lên sân ga, chẳng phải là chuyện dễ dàng.  Ông giơ cao hai tay bấu lấy mặt sân, co hai chân đu lên, lách cái bụng bự nhích qua một tí rồi cố sức trườn lên.  Bấy giờ tôi thấy rõ dáng lưng của ông, nước mắt tôi trào ra rất nhanh, tôi vội lau đi, sợ ông nhìn thấy, mà cũng sợ người ta nhìn thấy nữa.

Lúc tôi nhìn lại ra ngoài, thấy ông đã ôm về bọc quít màu son đỏ đi qua chỗ đường ray.  Tôi vội bước ra khỏi xe chạy xuống đón ông.  Ông với tôi cùng trở về toa xe, đặt bọc quít lên chỗ trải chiếc áo da rồi phủi phủi chỗ đất bụi bám trên áo, cảm thấy lòng mình nhẹ nhõm hẳn ra.  Một lát sau tôi nói:  "Con đi bố nhé!  Ðến đấy con sẽ viết thư về ạ!"

Tôi nhìn theo ông rời toa xe.  Ông đã đi được mấy bước, quay đầu nhìn tôi, bảo:  "Con vào đi!  Bên trong không có ai."  Ðợi cho dáng lưng của ông lẫn vào đám người qua qua lại lại, không còn nhận ra nữa, tôi bèn quay về chỗ, nước mắt tôi lại ứa ra.

Mấy năm gần đây, bố con tôi đều bận rộn ngược xuôi.  Cảnh nhà mỗi ngày mỗi sa sút.  Ông đã ra đi kiếm sống từ thời trai trẻ, một mình gồng chịu gánh nặng gia đình và cũng đã làm được không ít điều to tát, dè đâu về già suy sụp đến thế!  Trông ông thật đau lòng, nỗi niềm chẳng dễ gì nguôi khuây mà cứ dồn nén mãi vào trong, tất nhiên phải bung ra ngoài.  Những chuyện vặt vãnh trong nhà thường chạm vào nỗi bực dọc của ông.  Ông đối xử với tôi dần dà không như ngày trước, chỉ vì hai năm nay không gặp nhau nên rốt cuộc ông đã quên sạch những chuyện không hay của tôi mà chỉ còn nhớ nhung tôi và các con tôi thôi ².

Sau khi tôi trở lại Bắc Kinh, ông có gởi cho tôi một bức thư, trong đó có câu:  "Bố vẫn bình yên, chỉ có hai cánh tay đau nhức quá thể, cầm đũa cầm bút cũng đều bất tiện, có lẽ ngày hẹn của chuyến đi lớn không còn xa vậy"  Ðọc đến đây, tôi như thấy rõ trong những giọt lệ mình đang sáng lên dáng lưng của cái bụng bề thế, chiếc áo dài bông vải nhuộm xanh cùng chiếc áo chẽn vải đen.  Ôi!  biết bao giờ bố con tôi mới gặp lại nhau đây!

Hàn Quốc Trung 韓國忠

二零二五年 父親節於美國，加利福尼亞州，洛杉磯

Chú Thích:

1. Họ Chu ám chỉ tính hiếu thắng của thanh niên (một nhà tư tưởng viết:  "Từ 20 đến 35 tuổi, con có quyền nghĩ rằng con giỏi hơn bố.  Từ 35 tuổi đến 50 tuổi, con có thể nghĩ là con giỏi bằng bố, nhưng từ 50 tuổi trở đi thì con phải nghĩ rằng con kém bố...")

2. Ðoạn này rất thâm thúy, ngầm ca ngợi bố mình là người có tâm hồn quân tử.

*** 投稿電 郵請寄 ***

Bài vở & hình ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

啓明网站  |  Copyright © 2004 - Present KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer

◎