桂花雨 * MƯA HOA QUẾ

桂花 * Hoa Quế

( 原作 - Nguyên Tác )

中秋節前後，就是故鄉的桂花季節。一提到桂花，那股子香味就彷彿聞到了。桂花有兩種，月月開的稱木樨，花朵較細小，呈淡黃色，臺灣好像也有，我曾在走過人家圍牆外時聞到這股香味，一聞到就會引起鄉愁。另一種稱金桂，只有秋天才開，花朵較大，呈金黃色。我家的大宅院中，前後兩大片曠場，沿著圍牆，種的全是金桂。唯有正屋大廳前的庭院中，種著兩株木樨、兩株繡球。還有父親書房的廊簷下，是幾盆茶花與木樨相間。

小時候，我對無論什麼花，都不懂得欣賞。儘管父親指指點點地告訴我，這是凌霄花，這是叮咚花、這是木碧花……我除了記些名稱外，最喜歡的還是桂花。桂花樹不像梅花那麼有姿態，笨笨拙拙的，不開花時，只是滿樹茂密的葉子，開花季節也得仔細地從綠葉叢裡找細花，它不與繁花鬥豔。可是桂花的香氣味，真是迷人。迷人的原因，是它不但可以聞，還可以吃。「吃花」在詩人看來是多麼俗氣，但我寧可俗，就是愛桂花。

桂花，真叫我魂牽夢縈。

故鄉是近海縣分，八月正是颱風季節。母親稱之為「風水忌」。桂花一開放，母親就開始擔心了：「可別做風水啊！」（就是颱風來的意思。）她擔心的第一是將收成的稻穀，第二就是將收成的桂花。桂花也像桃梅李果，也有收成呢。母親每天都要在前後院子走一遭，嘴裡唸著：「只要不做風水，我可以收幾大籮。送一斗給胡宅老爺爺，一斗給毛宅二嬸婆，他們兩家糕餅做得多。」原來桂花是糕餅的香料。桂花開得最茂盛時，不說香聞十里，至少前後左右十幾家鄰居，沒有不浸在桂花香裡的。桂花成熟時，就應當「搖」，搖下來的桂花，朵朵完整、新鮮，如任它開過謝落在泥土裡，尤其是被風雨吹落，那就溼漉漉的，香味差太多了。「搖桂花」對於我是件大事，所以老是釘著母親問：「媽，怎麼還不搖桂花嘛？」母親說：「還早呢，沒開足，搖不下來的。」可是母親一看天空陰雲密布，雲腳長毛，就知道要「做風水」了，趕緊吩咐長工提前「搖桂花」，這下，我可樂了。幫著在桂花樹下鋪篾簟，幫著抱桂花樹使勁地搖，桂花紛紛落下來，落得我們滿頭滿身，我就喊：「啊！真像下雨，好香的雨啊！」母親洗淨雙手，撮一撮桂花放在水晶盤中，送到佛堂供佛。父親點上檀香，爐煙嬝嬝，兩種香混和在一起，佛堂就像神仙世界。於是父親詩興發了，即時口占一絕：「細細香風淡淡煙，競收桂子慶豐年。兒童解得搖花樂，花雨繽紛入夢甜。」詩雖不見得高明，但在我心目中，父親確實是才高八斗，出口成詩呢。

桂花搖落以後，全家動員，揀去小枝小葉，鋪開在簟子裡，晒上好幾天太陽，晒乾了，收在鐵罐子裡，和在茶葉中泡茶，做桂花滷，過年時做糕餅。全年，整個村莊，都沉浸在桂花香中。

念中學時到了杭州，杭州有一處名勝滿覺壠，一座小小山塢，全是桂花，花開時那才是香聞十里。我們秋季遠足，一定去滿覺壠賞桂花。「賞花」是藉口，主要的是飽餐「桂花栗子羹」。因滿覺壠除桂花以外，還有栗子。花季栗子正成熟，軟軟的新剝栗子，和著西湖白蓮藕粉一起煮，面上撒幾朵桂花，那股子雅淡清香是無論如何沒有字眼形容的。即使不撒桂花也一樣清香，因為栗子長在桂花叢中，本身就帶有桂花香。

我們邊走邊搖，桂花飄落如雨，地上不見泥土，鋪滿桂花，踩在花上軟綿綿的，心中有點不忍。這大概就是母親說的「金沙鋪地，西方極樂世界」吧。母親一生辛勞，無怨無艾，就是因為她心中有一個金沙鋪地、玻璃琉璃的西方極樂世界。

我回家時，總捧一大袋桂花回來給母親，可是母親常常說：「杭州的桂花再香，還是比不得家鄉舊宅院子裡的金桂。」

於是我也想起了在故鄉童年時代的「搖花樂」，和那陣陣的桂花雨。

琦君

来源：《桂花雨》琦君著

( Chuyển Ngữ )

Vài dòng về tác giả:

Nữ sĩ Kỳ Quân 琦君 (1917 – 2006) tên thật là Phan Hy Trân 潘希珍, lúc nhỏ còn có tên là Xuân Anh 春英, người làng Cù Khê, huyện Vĩnh Gia, tỉnh Triết Giang. Thuở bé nữ sĩ sinh sống ở miền quê, lớn lên tốt nghiệp khoa Văn tại Đại Học Triết Giang, Trung Quốc. Nữ sĩ uyên thâm cả với văn học cổ điển lẫn tài hoa với văn học hiện đại, từng giảng dạy tại nhiều trường đại học, và cũng đã từng họat động bên ngành Tư Pháp 26 năm tại Đài Loan. Một số tác phẩm của nữ sĩ được dịch sang Nhật Ngữ, Hàn Ngữ, Anh Ngữ… Ngòai ra, một số văn xuôi của nữ sĩ cũng được tuyển chọn vào sách giáo khoa dành cho chương trình giảng văn của bậc trung học ở Đài Loan. Nữ sĩ còn là nguyên tác giả của kịch bản truyền hình nổi tiếng “Quất Tử Hồng Liễu 橘子红了”. Cả Đài Loan lẫn Trung Hoa Lục Địa đều xem nữ sĩ là một ngôi sao lớn trên văn đàn hiện đại và là một bậc “đại gia” trong làng văn xuôi. Sau khi về hưu, nữ sĩ có một khỏang thời gian cùng phu quân sinh sống tại Hoa Kỳ cho đến khi trở lại Đài Loan lúc cuối cuộc đời.

H.Q.T. 韓国忠

MƯA HOA QUẾ

Hoa quế rụng ào ạt, rớt đầy đầu đầy mình chúng tôi, tôi bật reo lên: “Ô kìa, thật giống mưa rơi, những hạt mưa thơm ngát.

Ở quê nhà, khỏang thời gian trước và sau Tết Trung Thu là mùa hoa quế. Hễ nhắc đến hoa quế là tôi dường như ngửi ngay hương vị của lòai hoa này. Hoa quế có hai lòai, lòai nở hoa hàng tháng mang tên Mộc Tê (Sweet Osmanthus), đóa hoa khá nhỏ, màu vàng nhạt, ở Đài Loan dường như cũng có. Tôi đã từng ngửi được mùi hương ấy khi đi ngang qua những bức tường của nhà người ta, và mỗi khi ngửi thấy mùi hương này là mang ngay đến cho tôi nỗi nhớ quê nhà. Lòai thứ hai mang tên Kim Quế (Osmanthus), chỉ nở hoa vào mùa thu, đóa hoa khá lớn, màu vàng óng. Men theo bức tường của hai khỏan sân trống rộng lớn phía trước và sau ngôi nhà lớn của gia đình tôi, trồng tòan là lòai Kim Quế. Duy chỉ trong khu vườn phía trước đại sảnh của căn nhà chính là trồng hai cây Tú Cầu (Laurustinus). Còn dưới mái hiên hành lang phòng đọc sách của bố tôi thì trồng xen kẻ những bồn hoa Cúc và hoa Mộc Tê.

Khi còn bé, đối với bất cứ lòai hoa gì tôi cũng chẳng biết thưởng thức cả. Cho dầu bố tôi đã chỉ dẫn rõ ràng từng thứ, nào đây là hoa Lăng Tiêu, đây là hoa Mộc Bích… Ngọai trừ nhớ một số tên ra, tôi chỉ thích riêng lòai hoa Quế mà thôi. Lòai cây quế không có được dáng dấp của lòai mai, nó trông vụng về luộm thuộm, khi chưa trỗ hoa thì chỉ được cành lá xum suê, đến mùa trỗ hoa, có được chăng cũng chỉ là những đóa hoa bé nhỏ trong đám lá dày rậm khi nhìn kỹ mới tìm ra được; chúng không hề tranh đua vẻ đẹp cùng với trăm, nghìn hoa khác. Song, mùi hương của hoa quế rất quyến rũ, lý do của sự quyến rũ ấy là do hoa quế không những chỉ có thể ngửi được mà còn có thể ăn được nữa. Dưới ánh mắt của các thi nhân, không biết “ăn hoa” có khiếm nhã chăng? Còn tôi thì chấp nhận nét khiếm nhã ấy, và vẫn nồng nàn yêu hoa quế.

Hoa Quế quả đã khiến tôi nhớ quê da diết.

Quê hương tôi là một huyện gần biển, tháng Tám đúng mùa gió bão. Mẹ tôi gọi đó là “Kỵ Phong Thuỷ”. Mỗi khi quế bắt đầu trỗ hoa là mẹ tôi cũng bắt đầu lo ngại, van “xin đừng làm phong thủy nhé. (Ý chỉ rằng bão sắp đến) ” Cái lo thứ nhất của Mẹ là mùa lúa sắp gặt, cái lo thứ hai là mùa hoa quế sắp thu họach. Lòai quế cũng như mai, đào, mận đều có sự thu gặt. Mỗi ngày mẹ tôi đều đi vòng sân trước, sân sau, miệng lẩm bẩm “chỉ miễn đừng dấy phong thủy là ta có thể gặt được mấy giỏ xé lớn, rồi sẽ tặng một đấu (1) cho cụ ông bên nhà họ Hồ, một đấu cho cụ bà thiếm hai bên nhà họ Mao, hai nhà ấy làm bánh trái khá nhiều.” Thì ra hoa quế là hương liệu (gia vị) của bánh trái. Khi quế trỗ hoa xum suê, đừng nói chi đến mùi hương thoảng xa mười dặm, ít ra mười căn nhà láng giềng trước sau trái phải cũng không khỏi đắm chìm trong mùi hương này. Khi hoa quế chín mùi là lúc cần nên “lắc”, những đóa hoa quế được lắc rụng xuống, đóa nào đóa nấy đều còn nguyên vẹn, tươi tắn, còn nếu như để chúng nở xong héo rụng xuống bùn đất, nhất là bị mưa gió thổi rớt, thì chúng sẽ ướt bẩy, hương vị kém xa. “Lắc hoa quế” là việc trọng đại đối với tôi, nên tôi cứ kè kè bên Mẹ và hỏi: “Mẹ ơi, sao chưa lắc hoa quế đi?” Mẹ bảo: “Còn sớm mà, hoa chưa trỗ hết, lắc không rụng đâu.” Tuy thế, hễ khi Mẹ thấy mây xám giăng chằng chịt đầy trời, chân mây kéo tóc (2) là biết ngay lại “dấy phong thủy”, thế là Mẹ lật đật căn dặn lắc hoa quế cho sớm và lắc lâu hơn; phen này trúng phóc ý tôi nên vui nhiều. Tôi phụ trải chiếu tre dưới những cây quế, góp sức ôm cây quế lắc mạnh, hoa quế rụng ào ạt, rơi đầy đầu đầy mình chúng tôi, tôi bật reo lên: “Ô kìa, thật giống mưa rơi, những hạt mưa thơm ngát.” Mẹ rửa sạch đôi tay, bốc một dúm hoa quế bỏ vào chậu nước thủy tinh, dâng lên bàn Phật để cúng. Bố đốt gỗ đàn hương, khói cuộn nghi ngút, hai lọai hương quyện vào nhau, bàn Phật trông giống thế giới thần tiên. Thi hứng chợt nổi lên, Bố buột miệng xổ ngay một bài (thất ngôn) tứ tuyệt:

Tế tế hương phong đạm đạm yên,

Cạnh thu quế tử khánh phong niên.

Nhi đồng giải đắc dao hoa lạc,

Hoa vũ tân phân nhập mộng điềm.

Bài thơ tuy không cao minh cho lắm, nhưng trong thâm tâm tôi, Bố thật đúng là người có tài dệt thơ cao siêu, xuất khẩu thành thi vậy.

Sau khi lắc hoa quế, huy động cả nhà đi chọn cành nhỏ, lá nhỏ trải lên chiếc chiếu đan, phơi mấy nắng, phơi khô rồi bỏ vào những hộp thiết ngâm chung với lá trà để ướp hoa quế, đợi khi tết đến đem làm bánh mức. Quanh năm cả thôn trang luôn đắm chìm trong hương thơm của hoa quế.

Lên bậc trung học, tôi phải đi Hàng Châu. Hàng Châu có một danh thắng Mãn Giác Lũng, nơi ấy nhô lên một gò núi nhỏ, mọc tòan hoa quế, khi hoa nở hương hoa tỏa ngát cả mười dặm xa. Mùa thu đi “hiking” chúng tôi nhất định đến Mãn Giác Lũng để ngắm hoa quế. “Ngắm hoa” thật ra chỉ là cái cớ thôi, chủ yếu cốt ăn một bụng “soup hạt dẻ với gia vị hoa quế” no nê. Bởi vì ngòai hoa quế ra Mãn Giác Lũng còn có cây hạt dẻ. Mùa trỗ hoa hạt dẻ chín, những hạt dẻ mềm mại vừa bóc vỏ, nấu chung với bột ngó sen Tây Hồ, trên mặt rải thêm mấy đóa hoa quế, ôi mùi hương thanh nhã dịu thơm ấy, bất luận văn tự thế nào vẫn không cách chi diễn đạt nổi. Cho dầu không gia thêm hoa quế đi nữa cũng vẫn thơm tho, bởi vì những hạt dẻ đã được mọc lên trong “rừng” hoa quế, và chính bản thân đã được tẩm chứa hương vị hoa quế rồi.

Chúng tôi vừa đi vừa lắc, hoa quế rụng như mưa, chúng phủ kín lối đi đến không còn nhìn thấy mặt đất nữa, đạp trên hoa mềm mại êm ả, trong lòng cảm thấy có chút không nỡ. Có lẽ đại khái đây chính là “đất trải cát vàng, thế giới tây phương cực lạc” mà Mẹ đã nói. Cả đời Mẹ làm lụng vất vả, chẳng hề than óan, chính vì trong tâm Mẹ đã có thế giới tây phương cực lạc, đất trải cát vàng, lóng lánh hào quang. Khi về thăm nhà, tôi luôn mang theo một bao hoa quế khá to biếu Mẹ, nhưng Mẹ luôn bảo: “Hoa quế Hàng Châu dẫu có thơm sao đi nữa, vẫn không sánh bằng Kim Quế ở trong khu vườn nhà cũ của quê mình.”

Thế là tôi lại nhớ đến “thú lắc hoa” của thời niên thiếu, và nhớ về những trận mưa hoa quế.

韩国忠 Hàn Quốc Trung

於美國,加利福尼亞州, 洛杉磯，感恩节 ( Mùa Thanksgiving 2010 )

Chú thích riêng của người dịch:

1. Đơn vị đo lường và cũng là dụng cụ để đong thực phẩm.
2. Ngạn ngữ địa phương ám chỉ hiện tượng mây chứa nhiều nước và sắp mưa.

*  * *

*** 投稿電郵請寄 ***

Bài vở & hình ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

Copyright © 2010 KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer