母親做的這8件小事，點亮了我的一生

 

8 ĐIỀU NHỎ NHẶT MẸ LÀM THẮP SÁNG CUỘC SỐNG ĐỜI TÔI

 

◎莫言 Mạc Ngôn  ◎ 韓國忠 Hàn Quốc Trung chuyển ngữ

 

 

 

 (*)

 

_*_

 

 

 

 

*** Bản dịch Việt Ngữ ở phía dưới ***

 

 

 

莫言（1955 - ）原名管謨業，是中國當代作家，第一位中國籍榮獲諾貝爾文學獎。

 

 

母親做的這8件小事，點亮了我的一生  莫言

 

01

我記憶中最早的一件事，是提著家裏唯一的一把熱水壺去公共食堂打開水。因為飢餓無力，失手將熱水瓶打碎，我嚇得要命，鑽進草垛，一天沒敢出來。傍晚的時候我聽到母親呼喚我的乳名，我從草垛里鑽出來，以為會受到打罵，但母親沒有打我也沒有罵我，只是撫摸著我的頭，口中發出長長的嘆息。

 

母親教會了兒子什麼是大愛和親情。

 

02

我記憶中最痛苦的一件事，就是跟著母親去集體的地里揀麥穗，看守麥田的人來了，揀麥穗的人紛紛逃跑，我母親是小腳，跑不快，被捉住，那個身材高大的看守人扇了她一個耳光，她搖晃著身體跌倒在地，看守人沒收了我們揀到的麥穗，吹著口哨揚長而去。我母親嘴角流血，坐在地上，臉上那種絕望的神情我終生難忘。多年之後，當那個看守麥田的人成為一個白髮蒼蒼的老人，在集市上與我相逢，我衝上去想找他報仇，母親拉住了我，平靜的對我說：「兒子，那個打我的人，與這個老人，並不是一個人。」

 

母親教會了兒子什麼是寬容和理解。

 

03

我記得最深刻的一件事，是一個中秋節的中午，我們家難得的包了一頓餃子，每人只有一碗。正當我們吃餃子時，一個乞討的老人來到了我們家門口，我端起半碗紅薯干打發他，他卻憤憤不平地說：「我是一個老人，你們吃餃子，卻讓我吃紅薯干。你們的心是怎麼長的？」我氣急敗壞的說：「我們一年也吃不了幾次餃子，一人一小碗，連半飽都吃不了！給你紅薯干就不錯了，你要就要，不要就滾！」母親訓斥了我，然後端起她那半碗餃子，倒進了老人碗裏。

 

母親教會了兒子什麼是憐憫和同情。

 

04

我最後悔的一件事，就是跟著母親去賣白菜，有意無意的多算了一位買白菜的老人一毛錢。算完錢我就去了學校。當我放學回家時，看到很少流淚的母親淚流滿面。母親並沒有罵我，只是輕輕的說：「兒子，你讓娘丟了臉。」

 

母親教會了兒子什麼是誠實和恥辱。

 

05

我十幾歲時，母親患了嚴重的肺病，飢餓，病痛，勞累，使我們這個家庭陷入了困境，看不到光明和希望。我產生了一種強烈的不祥之兆，以為母親隨時都會自己尋短見。每當我勞動歸來，一進大門就高喊母親，聽到她的回應，心中才感到一塊石頭落了地。如果一時聽不到她的回應，我就心驚膽戰，跑到廚房和磨坊里尋找。有一次找遍了所有的房間也沒有見到母親的身影，我便坐在了院子裏大哭。這時母親背著一捆柴草從外面走進來。她對我的哭很不滿，但我又不能對她說出我的擔憂。母親看到我的心思，她說：「孩子你放心，儘管我活著沒有一點樂趣，但只要閻王爺不叫我，我是不會去的。」

 

母親教會了兒子什麼是堅強和不屈。

06

我生來相貌醜陋，村子裏很多人當面嘲笑我，學校里有幾個性格霸蠻的同學甚至為此打我。我回家痛哭，母親對我說：「兒子，你不醜，你不缺鼻子不缺眼，四肢健全，丑在哪裏？而且只要你心存善良，多做好事，即便是丑也能變美。」後來我進入城市，有一些很有文化的人依然在背後甚至當面嘲弄我的相貌，我想起了母親的話，便心平氣和地向他們道歉。

 

母親教會了兒子什麼是人生和處世。

 

07

我母親不識字，但對識字的人十分敬重。我們家生活困難，經常吃了上頓沒下頓。但只要我對她提出買書買文具的要求，她總是會滿足我。她是個勤勞的人，討厭懶惰的孩子，但只要是我因為看書耽誤了幹活，她從來沒批評過我。

 

有一段時間，集市上來了一個說書人。我偷偷地跑去聽書，忘記了她分配給我的活兒。為此，母親批評了我，晚上當她就著一盞小油燈為家人趕製棉衣時，我忍不住把白天從說書人那聽來的故事複述給她聽，起初她有些不耐煩，因為在她心目中說書人都是油嘴滑舌，不務正業的人，從他們嘴裏冒不出好話來。但我複述的故事漸漸的吸引了她，以後每逢集日她便不再給我排活，默許我去集上聽書。為了報答母親的恩情，也為了向她炫耀我的記憶力，我會把白天聽到的故事，繪聲繪色地講給她聽。

 

母親教會了兒子什麼是學習和生活。

 

08

我在故鄉生活了二十一年，期間離家最遠的是乘火車去了一次青島，還差點迷失在木材廠的巨大木材之間，以至於我母親問我去青島看到了什麼風景時，我沮喪地告訴她：什麼都沒看到，只看到了一堆堆的木頭。但也就是這次青島之行，使我產生了想離開故鄉到外邊去看世界的強烈願望。

 

1976年2月，我應徵入伍，背著我母親賣掉結婚時的首飾幫我購買的四本《中國通史簡編》，走出了高密東北鄉這個既讓我愛又讓我恨的地方，開始了我人生的重要時期。


母親教會我什麼是夢想和志願

 

 

 

莫言

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nhà văn Mạc Ngôn 莫言 (1955 – ) tên thật là Quản Mô Nghiệp 管謨業 , người huyện Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Năm 12 tuổi, trong thời kỳ Cách Mạng Văn Hóa ông thôi học đi chăn nuôi gia súc, dê, ḅ. Năm 1976 ông nhập ngũ, sau đó tốt nghiệp khoa Văn Học của Học viện Nghệ Thuật Quân Đội. Năm 1981 ông cho xuất bản tác phẩm đầu tay.  Năm 1986 ông tốt nghiệp Thạc Sĩ Văn Học từ chương tŕnh liên kết về sáng tác văn học của Khoa Văn Học thuộc Đại Học Sư Phạm Bắc Kinh và Viện Hàn Lâm Văn Học Lỗ Tấn. Năm 2012 ông là người đầu tiên mang quốc tịch Trung Quốc vinh dự đoạt giải thưởng Nobel Văn Học.

 

 

 

8 ĐIỀU NHỎ NHẶT MẸ LÀM THẮP SÁNG CUỘC SỐNG ĐỜI TÔI

 

 

 

01

Kỷ niệm đầu tiên tôi nhớ là mang chiếc b́nh thủy duy nhất trong nhà đến nhà ăn công cộng (canteen) để lấy nước. Do yếu ớt v́ đói, tôi vô t́nh làm rớt vỡ b́nh thủy. Sợ quá, tôi chui vào đống rơm trốn suốt cả ngày không dám ra. Đến chiều nhá nhem tối, nghe mẹ réo tên sữa của ḿnh, tôi mới chui ra, nghĩ rằng ḿnh sẽ bị đánh đ̣n và bị quở mắng, nhưng mẹ chẳng đánh, cũng chẳng mắng ǵ. Mẹ chỉ vuốt đầu tôi và thở dài.

 

Người mẹ đă dạy cho con trai ḿnh biết thế nào là t́nh yêu thương vĩ đại và t́nh cảm gia đ́nh.

 

02

Kỷ niệm đau đớn nhất mà tôi nhớ là tôi đă theo mẹ ra cánh đồng tập thể để nhặt lúa ḿ. Thấy gă canh ruộng đến, những người mót lúa bỏ chạy tứ tán. Mẹ, chân bó, không thể chạy nhanh nên đă bị bắt. Gă canh ruộng ấy cao to, tát vào mặt mẹ một phát xiểng niểng đến té ngă xuống đất. Gă tịch thu hết những bông lúa ḿ chúng tôi nhặt được rồi vênh vênh bỏ đi trong tiếng huưt sáo. Mẹ ngồi bệt trên mặt đất, máu từ khóe miệng chảy ra. Với vẻ tuyệt vọng trên khuôn mặt mẹ lúc ấy, tôi suốt đời không làm sao quên được. Qua nhiều năm sau, tôi gặp lại gă canh ruộng tại chợ, lúc này gă đă là một lăo già tóc bạc phơ1. Tôi xông đến chỗ lăo ta toan trả thù, nhưng mẹ đă ngăn tôi lại và b́nh thản nói: “Này con, người đánh mẹ kia và cụ già này không phải cùng một người đâu con ạ.”

 

Người mẹ đă dạy con trai ḿnh thế nào là ḷng khoan dung và sự hiểu biết.

 

03

Kỷ niệm tôi nhớ rơ nhất là vào một buổi trưa Tết Trung Thu, gia đ́nh chúng tôi được dịp làm một bữa sủi cảo (jiaozi) hiếm hoi, mỗi người chỉ được một bát. Khi chúng tôi đang ăn sủi cảo, một lăo hành khất đến ngay trước cửa. Tôi bèn đem nửa bát khoai lang khô đến cho lăo, lăo ta lại giận giữ nói: “Tôi là một ông già, mấy người ăn sủi cảo, nhưng lại để tôi ăn khoai lang khô. Mấy người có ḷng dạ ǵ vậy?” Tôi liền phực lửa2 phán ngay: “Chúng tôi một năm được ăn sủi cảo một hai lần cũng đă là may mắn rồi, mỗi người được một bát nhỏ, thậm chí chưa đủ nếm! Cho ông ăn khoai lang khô đă tốt lắm rồi. Nếu ông muốn th́ lấy, c̣n không th́ cút đi!” Sau khi khiển trách tôi xong, mẹ lấy nửa bát sủi cảo của ḿnh đổ vào bát của lăo ấy.

 

Người mẹ đă dạy con trai ḿnh ḷng trắc ẩn và sự thông cảm là ǵ.

 

04

Kỷ niệm tôi hối tiếc nhất là khi theo giúp mẹ bán bắp cải ngoài chợ, tôi – cố t́nh hay vô ư th́ chẳng nhớ rơ  – đă tính thêm tiền cho một cụ già đắt hơn một xu trước khi đi đến trường. Khi tôi đi học về, tôi thấy mẹ khóc, điều mà hiếm khi xảy ra. Thay v́ quở mắng tôi, mẹ chỉ khẻ nói: “Này con, con làm mẹ xấu hổ quá.”

 

Người mẹ đă dạy con trai ḿnh thế nào là sự trung thực và sự xấu hổ.

 

05

Khi tôi c̣n niên thiếu, mẹ đă mắc phải bệnh phổi nghiêm trọng. Đói, bệnh tật và làm việc quá sức đă đẩy gia đ́nh tôi vào t́nh cảnh khó khăn; quăng đường phía trước của cuộc sống trông u ám, không thấy một tia hy vọng nào. Tôi có dự cảm mạnh mẽ không lành rằng mẹ có thể tự vẫn bất cứ lúc nào. Mỗi khi đi làm về, tôi thường hét lớn “Mẹ” ngay khi bước vào cửa. Chỉ khi nghe câu trả lời của mẹ tôi mới cảm thấy nhẹ nhơm. Nếu không nghe thấy tiếng trả lời của mẹ trong phút chốc, tôi sẽ vô cùng hoảng sợ, hoang mang chạy ngay vào bếp, vào chỗ xay lúa để t́m mẹ. Có lần, tôi t́m khắp các pḥng nhưng không thấy bóng dáng mẹ đâu, nên tôi ngồi ngoài sân khóc ̣a ra. Lúc này, mẹ tôi từ bên ngoài bước vào, tay cầm bó củi. Mẹ không vui khi thấy tôi khóc, nhưng tôi không thể nói cho mẹ biết nỗi lo của ḿnh. Song, mẹ hiểu ư và bảo: “Đừng lo, con ạ. Dù mẹ sống chẳng có ǵ vui thú, nhưng mẹ sẽ không bỏ con nếu Diêm Vương chưa gọi đi chầu.”

 

Người mẹ đă dạy con trai ḿnh ư nghĩa của sự mạnh mẽ và kiên cường.

 

06

Tôi vốn sinh ra xấu xí. Nhiều người trong làng thường cười nhạo tôi. Một số bạn cùng lớp có máu hống hách thậm chí c̣n đánh tôi v́ thế. Tôi về nhà khóc thảm thiết. Mẹ tôi bảo: “Này con, con chả có xấu gì cả. Con không thiếu mũi, không thiếu mắt, chân tay đều lành mạnh. Con xấu thế nào? Chỉ cần con có tấm ḷng tử tế, làm nhiều việc thiện, cho dù xấu xí con cũng có thể trở nên đẹp đẽ.” Sau này, khi chuyển lên thành phố, một số người có học thức cao vẫn chế giễu ngoại h́nh của tôi sau lưng, thậm chí cả trước mặt tôi; nhưng tôi nhớ lại lời mẹ nói, nên tôi b́nh thản xin lỗi họ thôi.

 

Người mẹ đă dạy con trai ḿnh về cuộc sống và cách ứng xử với thế giới.

 

07

Mẹ tôi không biết chữ nhưng bà rất quý trọng những người biết đọc. Gia đ́nh chúng tôi sống trong cảnh nghèo khó, thường xuyên ăn được bữa trước thiếu bữa sau. Tuy thế, bất cứ khi nào tôi xin mẹ mua sách hoặc dụng cụ học tập, mẹ luôn chiều ư. Mẹ tính chăm chỉ làm việc nên ghét những đứa trẻ lười biếng, nhưng mẹ chưa bao giờ chỉ trích tôi khi tôi tŕ hoăn công việc do đọc sách.

 

Một dạo kia, có một người chuyên nghề kể chuyện sử và cổ tích đến chợ. Tôi lén đi nghe, quên mất công việc mẹ giao nên bị mẹ khiển trách. Tối đến, khi mẹ đang khâu áo (độn) bông cho gia đ́nh bên ánh đèn dầu nhỏ, tôi không kềm được nên đem câu chuyện được nghe kể ban ngày thuật lại cho mẹ nghe. Thoạt đầu, mẹ hơi thiếu kiên nhẫn, v́ trong suy nghĩ của mẹ, những người kể chuyện ấy đều là những kẻ dẻo mồm bẻm mép3 đáng nghi, nghề nghiệp không đàng hoàng, miệng lưỡi họ chả thốt ra được ǵ lời hay ư đẹp. Tuy nhiên, những câu chuyện tôi thuật lại dần dần thu hút mẹ, và từ đó mẹ không c̣n giao cho tôi công việc trong những ngày có phiên chợ nữa, ngầm cho phép tôi ra chợ để nghe kể chuyện. Để báo đáp ân tình của mẹ và khoe khoang trí nhớ của ḿnh, tôi thường kể lại cho bà nghe những câu chuyện tôi được nghe trong ngày một cách sắc màu sống động4.

 

Người mẹ dạy con trai ḿnh thế nào là học tập và thế nào là cuộc sống.

 

08

Tôi đă sống ở quê nhà được hai mươi mốt năm, lần đi xa nhất tới Thanh Đảo bằng tàu hỏa, nơi mà tôi gần như lạc mất giữa những đống gỗ khổng lồ ở một xưởng gỗ. Khi mẹ hỏi tôi đã nhìn thấy những phong cảnh ǵ ở Thanh Đảo, tôi buồn bă trả lời mẹ rằng tôi không nh́n thấy ǵ cả, chỉ thấy mấy đống gỗ thôi. Nhưng chính chuyến đi tới Thanh Đảo này đă gieo vào tôi một khao khát mănh liệt phải rời khỏi quê hương đi khám phá thế giới bên ngoài.

 

Tháng 2 năm 1976, tôi nhập ngũ, mang theo trong ba lô bốn tập “Trung Quốc Thông Sử Giản Biên” mà mẹ đă mua giúp bằng tiền bán nữ trang đám cưới của ḿnh, và rời thị trấn Cao Mật vùng Đông Bắc -- nơi mà tôi vừa yêu vừa ghét -- bắt đầu một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời.

 

Mẹ tôi đă dạy tôi ước mơ và hoài băo là ǵ.

 

 

 

Hàn Quốc Trung 韓國忠

二零二五年 母親節於美國，加利福尼亞州，洛杉磯

 

 

 

 

 

Chú Thích:

 

1.     白髮蒼蒼  bạch phát thương thương: Tóc bạc trắng, dùng để miêu tả tuổi già.

2.     氣急敗壞  khí cấp bại hoại: Thở hổ hển khi hoảng sợ hay tức giận.

3.     油嘴滑舌  du chủy hoạt thiệt: Dẻo mồm bẻm mép, không đáng tin cậy.

4.     繪聲繪色  Hội thanh hội sắc: Miêu tả h́nh dung sự vật rất chi tiết, sống động, giống như thật.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

***  投稿電 郵請寄 ***

Bài vở & h́nh ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

 

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

 

 

 

 

 

啓明网站  |  Copyright © 2004 - Present  KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer

 

 

◎