Dư
Thu Vũ 余秋雨 (1946 –
) người tỉnh Triết Giang, là một nhà văn, một hoc
giả của Trung Quốc thời hiện đại.
Ông đă từng được mời qua Đài Loan
diễn thuyết.
NHỮNG
KỶ NIỆM ẤM ÁP
Điều tàn nhẫn
nhất trên đời chính là thời gian *, khó quên nhất
chính là thời giờ *. Bánh xe kư ức
hằng năm cứ quay ṿng, những dấu chân của
thời gian đă làm phai mờ đi vẻ hào
nhoáng ở đầu ngón
tay. Dành một chút thời giờ, đếm kỹ những phản
ánh của quá khứ, sự yên tĩnh mơ hồ c̣n
sót lại trong những ḍng chữ nông cạn chính là sự
ấm áp do thời gian ban tặng.
Năm tháng trôi qua
như ḍng nước, nó luôn đi xuyên qua trái tim.
Những ngày thanh vắng dần dần
trở nên ấm áp trong cuộc sống thường
ngày. Khi tiết mùa ấm hơn, trái tim cũng trở
nên mềm mại hơn. Tôi luôn muốn nắm bắt
một thứ ǵ đó của tiết mùa, nhưng thời
gian lại trôi qua kẽ tay.
Gió Xuân tháng Năm
lướt nhẹ trên khuôn mặt, cây xanh trên cành càng
thêm xanh, những chậu hoa trên bệ cửa sổ
càng thêm thanh nhă. Trong cuộc sống, một thoáng nh́n lại
là một phong cảnh; một cú quay người là một
cuộc hành tŕnh, nơi trái tim để lại dấu
ấn, phong cảnh vẫn c̣n đó. Trong cuộc
đời luôn có những kỷ niệm đọng
lại trong trái tim. Nghe một bản nhạc sẽ nhớ
về một ai đó. Đọc một câu chuyện
sẽ gợi thức một dĩ văng. Ai đă
từng đi qua tuổi thanh xuân của ai, để
lưu lại nét cười nhạt nhẽo. Ai
đă từng dừng chân tại mùa hoa của ai,
để sưởi ấm nỗi nhớ nhung. Ai
đă từng ngừng bước trong thế
giới phàm trần của ai, để viết nên những
ḍng thơ tựa như giấc mộng, trong những
năm tháng đẹp tựa bài ca, làm bừng sáng
lên quá khứ.
Thời gian măi trôi
hoa nhuốm lạnh, những thăng trầm của
cuộc đời đă phai tàn dần dung nhan của
một ai? Trong những năm tháng cô đơn, bạn
đă buồn v́ ai? Sự tốt đẹp luôn ngắn
ngủi, giống như sao băng trên trời thoáng
qua, nhưng những ǵ sót lại trong gió sẽ lắng
đọng thành hương hoa thoang thoảng theo thời
gian, thơm ngát suốt đời.
Ngoãnh nh́n lại
những năm tháng đã qua, không phải cuộc
gặp gỡ nào cũng dẫn đến sự quen
biết lẫn nhau, cũng không phải cuộc quen biết
nào cũng kéo dài măi măi. Trong cuộc
sống những chuyện vui buồn đều là
t́nh, những cuộc hợp tan, tan hợp đều
là duyên. Nếu mình đă gặp nhau chớ nên hỏi
duyên hay kiếp, cứ trân quư chúng, chúng sẽ
tồn tại măi. Nhiều năm sau này, khi
nghĩ nhớ đến chúng trong nắng,
mình sẽ mỉm cười và cảm thấy
ấm áp.
Ánh sáng đầu hè
đặc biệt trong lành, tôi tựa ḿnh trước
cửa sổ, để nắng xuyên qua rèm chiếu
lên những cuốn sách trước đầu giường.
Tôi thích mùi nắng, sự yên tĩnh, không ồn ào,
trong lành và tự nhiên. Cuộc đời sẽ tỏa
hương thơm trong nắng ấm.
Sống giữa
trần thế, khi tất cả quá khứ đă lắng
đọng, những chuyện trong tâm trí
khó quên trong thời gian trôi qua vẫn là
những chuyện tốt đẹp. Tôi thường
tự hỏi: Hạnh phúc là ǵ nhĩ? Khi bạn c̣n
bé, hạnh phúc là điều ước nguyện,
và khi bạn lớn lên, hạnh phúc là sự hiểu
biết. Thực ra, mỗi sáng đón ánh nắng ban
mai, ngửi mùi hương hoa thoang thoảng trong không
khí, bước đi giữa ḍng người hối
hả, và cố gắng cho sự kiên tŕ trong
lòng, đó là hạnh phúc. Hạnh phúc có thể là sự
cằn nhằn của mẹ, nét mặt
tươi cười của đứa trẻ. Chỉ
cần trái tim mình trở nên đơn giản
đi, th́ bạn sẽ thấy rằng hạnh phúc
luôn có mặt.
Có lẽ kiếp này
nàng được định sẵn là một
phái nữ đa cảm, luôn tin rằng có một
thứ t́nh yêu sẽ ḥa nhập vào cuộc sống
của nàng theo thời gian. Có lẽ cuộc sống
không thể luôn giống như lần đầu,
nhưng trong sâu thẳm của thời gian, mình hăy
nắm tay người yêu, duy tŕ một t́nh yêu lâu dài
trong những năm tháng b́nh thường, không bao giờ
rời xa nhau qua những thăng trầm, t́nh yêu này sẽ
đẹp hơn, và ý vị, sâu sắc,
bền lâu hơn lần gặp đầu tiên. Để
yêu một ai, mình phải yêu mọi thứ của
người đó, kể cả mái tóc bạc và nếp
da nhăn.
Người ta
vẫn thường luôn đợi đến
khi đã mất mát thứ gì rồi
mới thấy thứ ấy thật quí.
Khi không c̣n trẻ nữa th́ mới bảo tuổi
trẻ thật quí, khi ốm đau mới nói sức
khỏe thật quí. Thực ra th́ phải học
cách sống ngay bây giờ. Con muốn hiếu thảo
nhưng cha mẹ đã không còn, nên điều
không thể chần chờ trên thế gian này là
ḷng hiếu thảo, phải trân quí tình
cảm gia đình, tình cảm thân quyến.
Ngạn ngữ có câu: cần tu cả trăm
năm mới được cùng thuyền
vượt sông, cần tu cả ngàn năm
mới được ngủ chung gối, nên
phải trân quư t́nh yêu. Bạn bè là kho báu của
cuộc đời, nên phải trân trọng t́nh bạn.
Trong cuộc đời có quá nhiều thứ đáng
trân quí, mà thời giờ không thể giữ lại được,
chỉ có thể buông bỏ những ǵ nên buông bỏ,
trân quí những ǵ ḿnh có, và bằng ḷng với hoàn
cảnh gặp phải.
Có một câu chuyện
như vầy: Một nhà sư đă không ngại
vất vả để hái đủ loại các hạt
giống hoa khác nhau và muốn trồng chúng trong chùa.
Không ngờ nhà sư bị vấp ngă và hạt hoa
rơi vãi xuống đất. Trong lúc nhà
sư đang bận dùng chổi quét đi th́ một
cơn gió mạnh thổi bay hạt hoa khắp sân. Nhà
sư càng cố gắng quét dọn, một cơn
mưa lớn đột ngột đến cuốn
trôi những hạt hoa vào trong đất và
không thể t́m lại được. Nhà sư không c̣n
cách nào khác đành chấp nhận ḿnh kém may mắn.
Không ngờ mùa xuân năm sau hoa nở rộ
đầy sân. Nhà sư nhận ra, phàm mọi
việc, hăy chấp nhận như chúng đến và
cứ để chúng diễn ra một
cách tự nhiên.
Bánh xe kư ức
hằng năm cứ quay ṿng, những dấu chân của
thời gian đă làm phai mờ đi vẻ hào
nhoáng ở đầu ngón
tay, Cảm ơn năm tháng đă cho tôi một bầu
trời quang đăng, để tôi sống mỗi ngày
trong cuộc đời với trái tim trong sáng như
xưa. Cám ơn cuộc sống đă cho tôi sự ấm
áp, để tôi đếm những pháo hoa trên trần
thế trong những ngày tháng b́nh thường,
để cười ngắm trăng khuyết
trăng tṛn. Có lẽ thời gian có thể già đi,
ở phía đối diện của thời giờ,
thứ không bao giờ cũ là t́nh yêu và sự ấm
áp. Ngoănh nh́n lại, tôi mong rằng
những người yêu thương chúng ta và những
người chúng ta yêu thương đều khỏe
mạnh và hạnh phúc, như thế cũng đủ
rồi nhỉ.
Hàn Quốc
Trung 韓國忠
二零二五年二月二十八日於美國,加利福尼亞州,洛杉磯
Chú Thích (*):
Trong nguyên tác, có hai
từ “時間”(shíjiān)và “光陰”(guāngyīn)đều mang ư nghĩa “thời gian” -- bên Anh Văn đều dịch là “time.”
Trong phạm
vi bài này, từ “光陰” được
dịch là “thời
giờ” để
tránh trùng hợp với từ “時間” qua hai lư do thú vị, chủ quan như sau:
1. Từ “時間” chính bản thân đă có âm Hán Việt
là “thời gian” nên không có ǵ phải
nói. Từ “光陰” có âm Hán Việt
là “quang âm,” tuy cũng có nghĩa “thời gian”, nhưng ngày nay từ này chỉ dùng trong phạm vi trừu tượng, không có đơn vị thời gian đi kèm, mặc dù trong quá khứ rất xa xưa đă từng có. Khi có dịp người dịch
sẽ viết thêm về điều này sau. Thí dụ, người mẹ dặn con nên sắp xếp thời gian (vài giờ đồng hồ) để ôn tập bài vở trước khi cùng mẹ đi shopping cho Giáng Sinh, th́ từ “thời gian” được dùng sẽ là“安排時間去溫習功課, chứ
không thể nói“安排光陰去溫習功課. ” Hơn
nữa, tuy “thời giờ” đồng nghĩa với “thời gian,” nhưng bên Trung Văn người ta luôn dùng từ “光陰” -- chứ
không dùng từ “時間” -- để
ví “thời gian qua nhanh như tên bay” (光陰似箭).
2. Đây là lư do chính, hoàn toàn chủ quan theo sở thích. Thú vị thay, khi dịch từ “光陰” này, người dịch
nhớ đến
bài Học Thuộc Ḷng dưới đây từ hồi c̣n tiểu học mà người dịch
rất tâm đắc. Bài Học thuộc Ḷng này không biết tác giả Trúc Sơn ngẫu nhiên hay dụng ư, nhưng đă dùng từ “thời giờ”
cũng để
ví thời gian trôi qua nhanh như tên bay:
NGỰA CHẠY,
TÊN BAY
Thời giờ ngựa
chạy, tên bay,
Hết trưa
lại tối, hết ngày lại đêm.
Đông qua, Xuân
lại trước
rèm,
Hè về rực rỡ, êm đềm Thu
sang...
Giờ em chăm học, chăm làm,
Th́ mai sau sẽ giỏi giang giúp đời.
Nước nhà
trông đợi,
em ơi!
Phải mau ghi nhớ những lời chị khuyên.
Việc ǵ cũng phải cho chuyên,
Chớ nên lêu lổng mà quên thời
giờ.
Trúc Sơn
Do chịu ảnh hưởng của bài Học Thuộc Ḷng trên, nên cá nhân
người dịch
chọn từ “thời giờ” để dịch từ “光陰” trong phạm vi bài này. Cũng xin nhắc lại, nếu ai đó thích dịch từ “光陰” là “thời
gian”, cứ tự nhiên, không hề sai nhé -- như đă viết bên trên.
|