拾饅頭的父親 NGƯỜI BỐ NHẶT BÁNH BAO HẤP

◎莫言 Mạc Ngôn ◎ 韓國忠 Hàn Quốc Trung chuyển ngữ

(*)

_*_

*** Bản dịch Việt ngữ ở phía dưới ***

莫言（1955 - ）原名管謨業，是中國當代作家，首位中國籍諾貝爾文學獎獲得者。

拾饅頭的父親 莫言

16歲那年，我考上了全縣城最好的高中。聽人說，考上這所學校就等於一隻腳邁進了大學。父親欣喜不已，千叮嚀萬囑咐，希望我將來能考上大學，將來坐辦公室就不用下地種田了。

恰巧這時我家在縣城的一個親戚要搬到省城去住，他們想讓我父親去幫忙照看一下房子，還給父親建議說在縣城養豬是條致富路子，因為縣城人多，消費水準也高，肯定比農村賣的價錢好。父親欣然答應，一來這確實是個好法子，二來在縣城還可順便照顧一下我。

等我在高中讀了一個學期後，父親在縣城也壘好了豬圈，買來了豬崽。我平時在學校住宿，星期六的時候就去父親那兒過夜，幫父親照料一下小豬，好讓父親騰出時間回家去推飼料。

豬漸漸長得大起來，家裡的飼料早已吃了個精光，親戚送給我們家的飼料也日趨減少。買飼料吧，又拿不出錢來，父親整日顯得憂心忡忡。

我也愁在眉上急在心裡，但也一籌莫展。有天我去食堂打飯時，發現許多同學常常扔饅頭，倒飯菜，我突然想到，把這些東西拾起來餵豬不是挺好嗎。

我回去跟父親一說，父親高興得直拍大腿，說真是個好主意，第二天他就去拾饅頭剩飯。

我為自己給父親解決了一個難題而竊喜不已，卻未發現這給我帶來了無盡的煩惱。父親那黑乎乎的頭巾，髒兮兮的衣服，粗糙的手立時成為許多同學取笑的對象。他們把諸如”丐幫幫主”、”黑橡膠”等侮辱性的綽號都加在了父親頭上。

我是一個山村裡走出來的孩子，我不怕條件艱苦，不怕跌倒疼痛，卻害怕別人的歧視。好在同學們都還不知道那是我的父親，我也儘量躲避著父親，每到他來時，我就離得遠遠的。

但我內心害怕被別人識破和歧視的恐懼卻日復一日地劇增。終於有天我對父親說：爹，你就別去了，甭叫人家都知道了，會嘲笑我……

父親臉上的喜悅一下子消失了。在漆黑的夜裡，只有父親的煙鍋一紅一紅的，良久父親才說：我去還是去吧！不和你打招呼就是了。這些日子，正是豬長膘的時候，不能斷了糧的。

我的淚就落下來。對不起了父親，我是真心愛你的，可你偏偏是在學校裡拾饅頭，我怕被別人看不起呀！

接下來的日子，父親繼續拾他的饅頭，我默默地讀書，相安無事。我常常看見父親對著張貼成績的佈告欄發呆，好在我的成績名列前茅，可以寬慰父親的，我想。

1996年的冬天，我期末考的成績排在了年級前三名，而且還發表了許多文章，一下子名聲鵲起。班裡要開家長會，老師說，讓你父親來一趟。

我的心一下子就涼了，我不知別人知道那拾饅頭人就是我父親時會怎樣嘲笑我。伴著滿天風雪回到家，我對父親說：爹，你就別去了，我對老師說你有病……

父親的臉色很難看，但終究沒說什麼。

第二天，我挾著風雪沖到了學校，坐在了教室。家長會開始了，鼓掌聲和歡笑聲不斷，我卻一直焉焉呆呆，心裡冰涼得厲害。父親啊，你為何偏偏是一個農民，偏偏在我們學校拾饅頭呢！

我無心聽老師和家長的談話，隨意將目光投向窗外。天哪！父親，我拾饅頭的父親正站在教室外面一絲不苟地聆聽老師和家長們的談話，他的黑棉襖上落滿了厚厚的積雪。

我的眼淚就嘩嘩地流了下來。我沖出教室，將父親拉進來，對老師說：這是我爹。掌聲一下子如潮雷動……

回去的路上，父親仍挑著他撿來的兩桶饅頭和飯菜。父親說：你其實沒必要自卑，別人的歧視都是暫時的，男子漢，只要努力，別人有的，咱們自己也會有。

以後，同學們再也沒有取笑過父親，而且都自覺地將剩飯菜倒進父親的大鐵桶裡。

1997年的金秋九月，父親送我來省城讀大學。我們鄉下人的打扮在絢麗繽紛的校園裡顯得那麼扎眼，但我卻心靜如水，沒有一絲怕被人嘲笑的憂慮。我明白，在這個世界上，歧視總是難免的，關鍵是自己要看得起自己。正如父親說的那樣：別人的歧視都是暫時的，男子漢，只要努力，別人有的，咱們自己也會有。

莫言

Nhà văn Mạc Ngôn 莫言 (1955 – ) tên thật là Quản Mô Nghiệp 管謨業 , người huyện Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Năm 12 tuổi, trong thời kỳ Cách Mạng Văn Hóa ông thôi học đi chăn nuôi gia súc, dê, bò. Năm 1976 ông nhập ngũ, sau đó tốt nghiệp khoa Văn Học của Học viện Nghệ Thuật Quân Đội. Năm 1981 ông cho xuất bản tác phẩm đầu tay. Năm 1986 ông tốt nghiệp Thạc Sĩ Văn Học từ chương trình liên kết về sáng tác văn học của Khoa Văn Học thuộc Đại Học Sư Phạm Bắc Kinh và Viện Hàn Lâm Văn Học Lỗ Tấn. Năm 2012 ông là người đầu tiên mang quốc tịch Trung Quốc vinh dự đoạt giải thưởng Nobel Văn Học.

NGƯỜI BỐ NHẶT BÁNH BAO HẤP

Năm 16 tuổi, tôi thi đậu vào trường cao trung (trung học cấp 3, trước năm 1970 gọi là trung học đệ nhị cấp) tốt nhất trong huyện. Nghe nói, đậu vào trường này tức đã bước được một chân vào trường đại học. Bố tôi rất vui mừng, dặn dò tôi đủ điều, hy vọng sau này tôi có thể vào đại học để có thể làm việc trong văn phòng, thay vì làm việc đồng áng ngoài ruộng.

Lúc đó, một người họ hàng của gia đình tôi ở trên huyện sắp chuyển lên tỉnh lỵ, họ muốn bố đến đó giúp trông coi nhà cửa. Họ còn gợi ý với bố rằng nuôi lợn ở trên huyện là một cách làm giàu, vì trên đó đông dân, mức tiêu thụ cao, giá bán chắc hẵn sẽ cao hơn so với nông thôn. Bố vui vẻ đồng ý. Trước tiên, ấy quả thực là một ý hay, hai nữa, bố còn có thể ở trên đó chăm sóc tôi một cách thuận tiện.

Sau khi tôi học xong một học kỳ ở cấp 3, bố đã chắn một chuồng lợn trên huyện và mua về một số lợn con. Bình thường tôi ở ký túc xá của trường, vào thứ bảy, tôi sang nhà bố để qua đêm, giúp bố chăm sóc đàn lợn con, hầu bố có thời gian về nhà đẩy thức ăn cho lợn.

Lũ lợn ngày một lớn dần, thức ăn trong nhà chúng đã ăn hết sạch, thức ăn do họ hàng cung cấp cho gia đình cũng ngày một giảm đi. Mua thức ăn thì lại không có tiền, bố dường như lo lắng suốt ngày.

Tôi cũng lo lắng bồn chồn, nhưng chẳng biết sao đây ¹. Một ngày nọ, khi tôi xuống nhà ăn lấy đồ ăn, tôi thấy nhiều bạn học thường vứt bánh bao và đổ thức ăn ra ngoài. Tôi đột nhiên nghĩ rằng nếu nhặt những thứ này về cho lợn ăn cũng là điều tốt, nào có tệ đâu nhỉ.

Tôi về kể lại cho bố nghe, bố vui mừng đến nỗi vỗ đùi cho rằng đó là một chủ ý hay. Ngày hôm sau, bố bèn đi lấy bánh bao hấp bỏ vứt, cơm thừa.

Tôi thầm vui mừng vì đã giải được một bài toán khó cho bố, nhưng chưa nhận ra rằng việc này đã mang đến cho mình vô số rắc rối. Chiếc khăn trên đầu đen đũi, quần áo bẩn thỉu, đôi bàn tay thô sần của bố lập tức trở thành trò cười cho nhiều bạn cùng lớp. Họ gắn lên đầu lên cổ bố những biệt danh có tính lăng nhục như “Bang Chủ Cái Bang ²” và “Cao Su Đen.”

Tôi là một đứa trẻ đến từ một ngôi làng miền núi. Tôi không sợ điều kiện khắc nghiệt, chẳng sợ bị ngã đau, nhưng tôi sợ sự kỳ thị của người khác. May thay, các bạn cùng lớp vẫn chưa biết đó là bố tôi, và tôi cũng cố gắng hết sức để tránh bố. Mỗi khi bố đến, tôi đều né xa thật xa.

Nhưng nỗi sợ bị người khác phát hiện và kỳ thị trong tôi ngày một lớn dần. Cuối cùng một hôm tôi nói với bố: Bố ơi, đừng đi nữa, đừng ³ để người khác biết sẽ chế nhạo con…

Niềm vui trên khuôn mặt của bố bỗng chợt tắt mất. Trong đêm đen, chỉ có ánh lửa rực đỏ từng lần từ chiếc tẩu của bố. Sau một hồi lâu, bố mới nói: Bố đi, phải đi thôi! Bố không nhìn, không nói gì với con là được rồi. Những ngày này đang lúc lợn lên cân, không thể bị thiếu ăn.

Nước mắt con bắt đầu rơi. Xin lỗi bố, con thật lòng thương bố, nhưng sao bố cứ nằng nặc phải nhặt bánh bao hấp ở trường, con sợ người khác sẽ coi thường bố!

Những ngày sau đó, bố tiếp tục nhặt bánh bao hấp, còn tôi thì lặng lẽ học bài, mọi thứ đều yên ả. Tôi thường thấy bố nhìn chằm chằm vào bảng thông báo nơi có dáng bảng điểm. May thay, thành tích của tôi đứng đầu bảng -- tôi nghĩ -- có thể an ủi bố.

Mùa đông năm 1996, tôi lọt vào “top 3” trong kỳ thi cuối học kỳ, tôi còn “cho ra mắt” nhiều bài viết, bỗng chốc danh nổi như phao ⁴. Lớp học sẽ có cuộc họp phụ huynh, giáo sư bảo tôi hãy mời bố đến dự một lần.

Tim tôi đột nhiên rối hoảng. Tôi không biết mọi người sẽ chế nhạo tôi như thế nào khi biết được người nhặt bánh bao hấp chính là bố tôi. Về đến nhà giữa trời gió tuyết, tôi nói với bố: Bố ơi, đừng đi nha. Con đã nói với giáo sư rằng bố bị bệnh…

Bố có vẻ không vui, nhưng cuối cùng rồi cũng chẳng nói gì.

Ngày hôm sau, tôi vội vã đến trường trong gió tuyết, vào ngồi trong lớp học. Cuộc họp phụ huynh bắt đầu. Tiếng vỗ tay và tiếng cười vang lên không ngừng, nhưng tôi cứ ngẩn ngẩn ngơ ngơ bàng hoàng, cảm thấy giá buốt trong lòng. Bố ơi, cớ sao bố cứ nằng nặc phải là một nông dân, cứ nằng nặc phải nhặt bánh bao hấp ở trường chúng con?

Tôi không có tâm trí lắng nghe cuộc trò chuyện giữa giáo sư và phụ huynh, thản nhiên nhìn ra cửa sổ. Ôi Trời! Bố tôi, người bố nhặt bánh bao hấp của tôi, trong chiếc áo bông đen phủ đầy tuyết dày, đang đứng bên ngoài lớp học, chăm chú ⁵ lắng nghe cuộc trò chuyện giữa giáo sư và các phụ huynh.

Nước mắt tôi chợt tuôn trào. Tôi lao vội ra khỏi lớp học, kéo bố vào, rồi nói với giáo sư: Đây là bố em. Tiếng vỗ tay liền vang rền như sấm dậy...

Trên đường về, bố vẫn vác theo hai thùng bánh bao hấp và đồ ăn thừa mà bố đã nhặt được. Bố bảo: Con không cần phải cảm thấy tự ti. Sự kỳ thị của người khác chỉ là tạm thời. Là trang nam tử, chỉ cần cố gắng làm việc, những gì người khác có, chúng ta cũng sẽ có.

Sau đó, các bạn học không còn chế giễu bố nữa, và họ đều tự giác đổ đồ ăn thừa vào chiếc thùng sắt lớn của bố.

Tháng 9, mùa thu vàng năm 1997, bố đưa tôi lên tỉnh lỵ để vào đại học. Cách trang phục của chúng tôi, những người dân quê, thật nổi bật bắt mắt giữa khuôn viên trường rực rỡ sắc màu, nhưng tôi vẫn bình tĩnh, không sợ bị chế nhạo. Tôi hiểu rõ sự kỳ thị luôn khó tránh khỏi trên thế gian này, điều quan trọng là phải tôn trọng chính mình. Như bố đã nói: Sự kỳ thị của người khác chỉ là tạm thời. Là trang nam tử, chỉ cần cố gắng làm việc, những gì người khác có, chúng ta sẽ có.

Hàn Quốc Trung 韓國忠

二零二五年 父親節於美國，加利福尼亞州，洛杉磯

Chú Thích:

1. 一籌莫展 Nhất trù mạc triển： Không có hay không còn cách gì xoay sở.

2. 丐幫幫主 Cái Bang Bang Chủ： Thủ lĩnh băng đảng ăn xin.

3. 甭 (不+用)：Hợp âm của “ bất ” + “dụng” , tiếng địa phương bắc Trung Quốc, có nghĩa khỏi cần, không phải.

4. 名聲鵲起 Danh thanh thước khởi: Danh tiếng tăng lên nhanh chóng.

5. 一絲不苟 Nhất ti bất cẩu： Làm việc thận trọng, tỉ mỉ.

*** 投稿電 郵請寄 ***

Bài vở & hình ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

啓明网站  |  Copyright © 2004 - Present KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer

◎