HIẾU TRỌNG TÌNH THÂM

( NHÂN MÙA VU LAN )

Photography by Dan Hang 韩国民

Hiếu đạo là đề tài bất hủ vượt cả thời gian lẫn không gian, và chỉ thấy được giá trị khi có những trái tim biết trân trọng về nghĩa tình Cha-mẹ.

Trong Nan Báo Kinh đức Phật dạy: “Tả kiên trì phụ, hữu kiên trì mẫu, kinh lịch thiên niên, tiện lợi bối thượng, du bất năng báo phụ mẫu chi ân.” (Dù người con chí hiếu nào, cõng người cha bên lưng cánh tay trái và cõng người mẹ bên lưng cánh tay phải, trãi qua một nghìn năm đi vòng khắp quả địa cầu, thì vẫn không thể nào đền đáp được công ơn sinh thành dưỡng dục của Cha-mẹ.) Thật vậy, lúc còn sinh thời, mỗi đứa trẻ ra đời cho đến khi chập chững biết đi, ê a biết nói, rồi được cha-mẹ đưa đến trường lớp nuôi dưỡng ăn học, đến những kỳ thi, cha-mẹ phập phồng, ai ai cũng khao khát con mình được “Bảng hổ đề danh”. Đến tuổi trưởng thành, cha mẹ làm tròn trách nhiệm dựng vợ gả chồng, thì “Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh”, ai nấy cũng tùy theo hoàn cảnh riêng của mình đều bôn ba với thời cuộc, muôn cảnh trái tình, tranh đấu lợi danh trong xã hội… rồi cứ thế ngày tháng như thoi đưa, đời người như “Bóng câu qua cửa sổ.” Dẫu mẹ-cha vẫn còn đó, nhưng cảnh đìu hiu quạnh quẽ tuổi xế chiều của người cha người mẹ được mấy người con ngoái trông thương tưởng? Chúng ta thật bất hiếu với song thân! Chỉ biết lo cho sự nghiệp đời thường mà quẳng bỏ biết bao nhiêu ơn sâu nghĩa nặng do cha mẹ sinh thành dưỡng dục. Vì con người sống ở đời thì cha-mẹ chính là người thân tín nhất của mình, không có cha thì không ai sanh ra ta, không có mẹ thì không ai nuôi dưỡng ta, như trong kinh Ân Trọng đức Phật dạy: “Nhân sinh tại thế, phụ mẫu vi thân, phi phụ bất sanh, phi mẫu bất dục.” Dù cho người cha-mẹ sanh bao nhiêu người con, nhưng đến khi hữu sự, hoặc đại nạn lâm đầu thì cha-mẹ là người đau xót nhất, là người đầu tiên xả thân để cứu vớt từng đứa con của mình trước nhất, lúc ốm đau, khi bệnh tật; đó chính là bản năng che chở con cái, như hình ảnh trong điển tích, chim diều hâu sà xuống gắp đàn gà con, bất chấp sự sống còn, gà mẹ vội vàng dang rộng đôi cánh của mình để đùm bọc đàn gà bé nhỏ. Cho nên, người con nào không làm vui lòng cha mẹ, để gọi là tạm đáp đền ơn sanh thành dưỡng dục ở thế gian, thì người con đó chưa biết đến Hiếu đạo. Chưa biết đến Hiếu đạo tức là chưa biết cách tạo lập sự nghiệp. Chưa biết cách tạo lập sự nghiệp thì chưa định được sách lược tu thân. Sách lược tu thân không có, thì nói chi đến “Tề gia, trị quốc, bình thiên hạ!” Mà sách lược tu thân hiệu quả nhất chính là “Hiếu dưỡng phụ mẫu, phụng sự sư trưởng.” Hiếu dưỡng phụ mẫu là hiểu được lý tưởng của cha-mẹ. Lý tưởng của cha-mẹ chính là những tâm tư nguyện vọng mong muốn con mình trở thành những người thành đạt, có đức có tài làm lợi ích cho bản thân, cho gia đình, đem hạnh phúc cho những người xung quanh… Đó chính là niềm vui đích thực mà người làm cha, làm mẹ mong cầu. Cho nên, những ai muốn báo đền công ơn sinh thành dưỡng dục của cha-mẹ, mà quên đi trách nhiệm trau dồi nhân cách, thành tựu sự nghiệp cho bản thân mình thì đó là điều thiếu sót! Đồng thời, Cổ đức từng nói:“Nuôi gà, nuôi chó cũng là nuôi, nuôi cha-mẹ mà không kính trọng cha-mẹ thì khác chi nuôi gà nuôi chó” Vì thế, thái độ phụng dưỡng của người con dành cho cha mẹ thì sự kính trọng đặt hàng đầu.

Nếu trong kinh Vu Lan đức Phật chỉ cho chúng ta thấy việc gian lao, khổ nhọc của Cha-mẹ sanh con, mục đích đề cao Hiếu đạo, phụng dưỡng “Song đường”, để bày tỏ chút lòng thành kính báo đáp phần nào công ơn sinh thành dưỡng dục, thì bản Kinh Địa Tạng khuyến khích mọi người làm tròn trách nhiệm của người con chí hiếu dành cho cha-mẹ của chính mình, một khi lâm cảnh “Hiên trước vắng cha, nhà sau vắng mẹ.” Đến lúc này thì những người con đang được sống trong tình thương chở che của cha-mẹ, không khỏi rỏ lệ bàng hoàng, vì họ đã mất đi người thân tín nhất, không bao giờ nghe thấy tiếng cha hỏi thăm con những lúc con cái đi xa, mãi mãi không bao giờ nhìn thấy hình bóng thiêng liêng nhất của người mẹ, tựa cửa chờ con khi người con mãi lo công việc quên ngày thăm mẹ. Tiếng cha không được nghe, bóng mẹ nay không được thấy, những lúc như thế mới đánh thức được trái tim thờ ơ của những người con lạnh nhạt với cha-mẹ thưở bình sinh. Khi có người thân mất thì mỗi người mới thấy được nỗi đau thương, mới thấy được giá trị thiên cổ của mẹ-cha dành cho con cái. Vạn lời không thể nói, muôn lễ chẳng thể bày, nước mắt cứ trào tuôn, tiễn biệt tình phụ-mẫu. Ôi! Xót xa thay khi cha già khuất bóng, ảm đạm thay khi ảnh mẹ lìa trần, bỏ con thơ trôi dạt giữa biển đời, bao giông tố thiếu tình thân đùm bọc!

Ngày xưa, những bậc hiền sỹ để tang tưởng nhớ cha-mẹ suốt ba năm, có người dựng lều ở suốt ba năm bên nấm mồ hoang lạnh của cha-mẹ, nhưng theo tinh thần Phật giáo, thì chỉ trong vòng 49 ngày. Nếu người con hiếu hạnh nào tưởng nhớ đến song thân đã mất, một lòng chuyên tâm trì chí, tụng kinh, niệm Phật, xưng tán Hồng danh, tụng nhiều thần chú Đại bi thì tất cả chư Phật trong mười phương đều hộ niệm, tất cả oai thần của kinh, chú, mà người con chí hiếu thành tâm cầu nguyện cho vong linh siêu thoát, đều được như nguyện. Được vậy, mới thể hiện chút lòng báo đáp ân sinh thành dưỡng dục của cha-mẹ. Đấy là tất cả những gì mà chư thầy tổ đã chiêm nghiệm truyền thụ theo tinh thần đức Phật di huấn.

Hiếu đạo là gốc của vũ trụ, là nền tảng tạo nên sự nghiệp lớn trong xã hội, là động cơ thúc đẩy quốc gia hưng thịnh, là cương kỷ giữ hòa bình cho nhân loại, là giềng mối để giữ hạnh phúc gia đình. Không chỉ trải dài suốt mấy nghìn năm lịch sử, mà tồn tại mãi đến tận ngày nay, không những thế, Hiếu đạo còn vượt ra khỏi thời gian và không gian, được minh chứng gói gọn qua góc độ lịch sử. Như từ thời Vua Nghiêu, vua Thuấn dùng Hiếu đạo trị thiên hạ, thì thiên hạ thái bình thịnh trị, “Ngủ không cần đóng cửa, ban đêm không nghe tiếng chó sủa, vật rơi ngoài đường vẫn không mất, không ai tham nhặt, dân chúng an vui, không có chiến sự đao binh.” Thật là một thời đại Vương đạo ngàn năm hiếm có. Đến thời Lục quốc phân tranh, những người tài giỏi đều có chung quan niệm “Quang tông diệu tổ” làm rạng rỡ tổ tiên, nên họ dấn thân tìm những bậc thầy giỏi, hầu tìm ra phương lược chiến đấu, để lập nên bá nghiệp thống nhất đất nước, an dân định quốc, thì đó chính là nhiệt huyết lập đại nghiệp để báo đền ơn sanh thành dưỡng dục của những kẻ sĩ có chí lớn. Đến thời Hán-Sở tranh tranh hùng, Hán Cao Tổ Lưu Bang dùng nhân đức chiêu nạp hiền tài, nên nguyên khí quốc gia hưng thịnh, còn Sở Bá Vương Hạng Võ dùng vũ lực áp đặt quân dân, tuy có thế mạnh hùng tài “Bạt sơn cử đỉnh” nhưng vẫn không thắng nỗi chính nghĩa, vì thế, Hạng Vũ ngầm bắt giam cả gia đình Cha-mẹ của Lưu Bang, nhằm uy hiếp thế lực hàng vạn tinh binh hùng mạnh của đối phương, từ chỗ đó, cho thấy giá trị của người cha, người mẹ cao cả biết dường nào! Chỉ có hai người mà hơn cả mấy mươi vạn hùng binh!

Nếu thời Xuân Thu các nước phân tranh thì thời Tam Quốc chư hầu nổi loạn, đất nước chia ba thiên hạ, tạo thế chân vạc Ngụy-Thục-Ngô. Hình ảnh nỗi bậc nhất chính là Lưu Huyền Đức, một bậc tài trí kiêm toàn, đầy lòng nhân hiếu, vì Lưu Bị là dòng dõi Hán-thất nên người đã nối nghiệp chấn hưng xã tắc, tạo phúc lợi cho bách tính, danh vang bốn biển làm hiển hách tông thất. Nhờ có lòng Nhân-hiếu, nên Lưu Huyền Đức được những bậc kỳ tài như Quan Vân Trường, Trương Phi góp sức an định sơn hà, cộng thêm lòng nhiệt thành ba lần đến lều cỏ cầu hiền tài Khổng Minh-Gia Cát Lượng tại thâm sơn, rồi đưa ra sách lược Long Trung giữ yên bờ cõi. Tuy thời đại nào cũng qua đi, nhưng để lại biết bao thế sự thành-bại, buồn-vui, được-mất, cuối cùng, tất cả cũng vùi chôn theo dòng lịch sử. Chỉ có Hiếu đạo đồng hành cùng nhân sinh, vững bền trải qua nhiều thời đại, không bị xói mòn, không bị đánh đổ phai nhòa bởi lập trường quan niệm cuộc sống.

Chúng ta nghĩ như thế nào về hình ảnh một đại quan triều đình hiếu kính cha-mẹ? Hoàng Lỗ Trực hay còn gọi là Tăng Trực, là đại quan chuyên chép sử dưới thời vua Triết Tôn đời Tống, sau khi ghi nhận lời của người cha người mẹ nói:“Nỗi vui mừng lớn nhất của cha-mẹ là mong con ăn học thành tài, như thế mới là lòng hiếu thảo lớn nhất dành cho cha-mẹ rồi!” Sau khi ấp ủ những lời vàng ngọc ấy của cha-mẹ, Tăng Trực đã ngày đêm miệt mài đèn sách, tới kỳ khoa bảng, ngài đỗ đạt cao. Đến lúc diện kiến thánh nhan, vua bảo ông ở lại triều đình lo quốc sự, nhưng ông một mực chối từ, kính cẩn đáp: “Tiểu sinh còn có cha-mẹ già nơi quê, không nỡ phụ lòng giáo dưỡng, nên xin được vinh quy bái tổ, phụng sự song đường!” Vua nghe vậy, biết ông là người đại hiếu, là vị quan gánh vác tốt quốc sự, nên truyền chỉ đưa cha-mẹ vào triều cùng ở chung với Tăng Trực. Sau này, cha-mẹ già yếu, kháng lực đã suy nên đại-tiểu tiện đều tại chỗ, và ông đích thân bưng đổ phân, nước tiểu dơ bẩn của cha-mẹ, tuy rất nhiều gia nô van nài để việc đó cho họ, nhưng ông đều cự tuyệt, muốn đích thân chăm sóc cha-mẹ già những ngày tháng cuối đời, mong tỏ chút lòng báo hiếu công ơn sinh thành dưỡng dục. Chính vì thế, Hoàng Lỗ Trực luôn được người đương thời kính trọng yêu quý. Quốc gia nếu có được những vị thanh quan hiếu nghĩa như Tăng Trực, thiết nghĩ, đó chính là phúc phận cho bá tánh. Công ơn sanh thành là thế ấy! Không thể dùng ngôn từ để tả bày, như trong đoạn kinh văn ẩn dụ:“Dù người con chí hiếu nào, lên rừng sâu chặt hết cây làm bút, xuống biển lớn múc hết nước làm mực, dùng tinh lực suốt cuộc đời mình để viết về công ơn sinh thành dưỡng dục của cha-mẹ, thì không bao giờ chép tận.”

Hiếu với cha-mẹ là trách nhiệm của người làm con trong gia đình. Nhưng Hiếu đạo không kém phần quan trọng trên tinh thần “Tôn sư trọng đạo.” Vì Cha mẹ nuôi ta khôn lớn, thầy tổ dạy ta nên người, như câu ca dao thường nói:

“Muốn sang thì bắt cầu Kiều,

Muốn con hay chữ thì yêu lấy Thầy.”

Mùa Vu Lan lại đến! Không khí báo hiếu ngập tràn, hàng triệu trái tim của những người con chí hiếu, đều không khỏi nôn nao hướng về ngày đại lễ, với tâm chí thành cầu nguyện cho Cha-mẹ hiện tiền, phước huệ tăng long, thọ mệnh diên trường, Thầy-tổ trong mười phương đều được Phật lực hộ trì, pháp thể khinh an, chúng sanh dị độ. Còn “Cửu huyền thất tổ” và chư tiên linh trong mười cõi Pháp đều được chư Phật thùy từ, oai quang phổ bị, siêu sanh Tịnh-giới, gặp Phật nghe Pháp, đắc Hỷ lạc tịnh.

Hoàng Minh 黄明

Nha Trang, Việt Nam 08/2009

MỘT ĐÊM ĐI CHÙA

Ngày cha ngày mẹ lìa đời,

Chúng con đau cả một thời nhớ thương.

Ảnh cha bóng mẹ gặp thường,

Vu Lan hồi hướng giảng đường song thân…

啟明“阿民” Dân “K.M.”

California, U.S.A., Vu Lan 2009

*** 投稿電郵請寄 ***

Bài vở & hình ảnh xin gởi về Ban Phụ Trách KHAIMINH.ORG

VanNgheGiaiTri@KhaiMinh.org

啓明网站  |  Copyright © 2004 – 2009 KHAIMINH.ORG  |  Website Disclaimer