|
Tặng Hàn Quốc Trung, Châu
Quân Vũ và Từ Nguyệt Hoan
Ngồi bó gối hàng giờ trong khoang máy bay cánh quạt
DC, kế đó lại "tu ép xác” trong chuyến xe
đưa đón chật ních chạy cà rịch cà tang
trong giờ cao điểm nữa, v́ vậy khi
được trút ở cổng trường Sư Phạm
Qui Nhơn, tôi có cảm giác hai cái bánh chè không bột
không đường của ḿnh dường như bị
gắn nhầm của ai, muốn tỏ thái độ
ù ĺ ngoan cố.
Liếc qua Bảng phân công Hội đồng thi Tú Tài,
tôi thấy ḿnh được xếp làm giám thị
hành lang lầu ba. "Lại là lầu
ba!" Tôi ngán ngẩm càu nhàu với chính ḿnh.
Thế là tôi đành phải mang bộ mặt bơ phờ
uể oải, gieo những bước chân không hồn,
gượng gạo thanh toán dần dần mấy mớ
bậc cấp lầm ĺ kém thiện cảm của ngôi
trường bề thế hoàn toàn xa lạ ấy.
Dừng chân ở hành lang lầu ba, tôi ghé mạn sườn
ê ẩm tựa vào ban công, đưa mắt nh́n xuống
thành phố Qui Nhơn ẩn hiện bên dưới.
Trông cũng chẳng có ǵ nhiều: vài gác chuông cả
cũ lẫn mới, một tháp truyền h́nh sơn
đỏ trắng ngạo nghễ chọc... chẳng
tới trời, lác đác đó đây là những tán lá
xa cừ xanh nghịt, chen vào đấy có những mảng
hoa phượng vĩ rực đỏ. Xa một
chút là biển Qui Nhơn lô xô sóng vỗ. Mùi ngai ngái
của các loài sinh thực vật sống chết với
biển thoang thoảng ḥa vào gió sớm đưa đến
tận ban công để làm quen với khách lạ là
tôi.
Thế là tôi đă đặt chân lên một địa
phương từng có một thời quá khứ huy
hoàng giàu chất nhân văn, nơi đây đă từng
rộ lên nhiều thi nhân lỗi lạc, đặt những
bước chân đầy tự tin đi vào văn học
sử nước nhà như Hàn Mặc Tử, Chế
Lan Viên, Yến Lan, Quách Tấn, ... Nếu tôi là
người địa phương nầy tất tôi
đă say sưa tự hào về những con người
ấy. Họ chính là những nhân vật phù hợp
với đạo lư, giàu ḷng hướng thiện, có ư
thức sâu sắc về vị trí con người trong
vũ trụ nầy. Họ thiết tha mong muốn
và sẵn sàng khuyến khích đồng loại yêu
thương nhau, cứu giúp nhau, và nhất định
tôi chẳng đời nào thiếu suy nghĩ về hùa
bừa băi kẻ nhân danh khi thế nầy khi thế
khác để xui giục người ta lao vào giết
nhau cho ḿnh tranh giành đất đai hay tước
đoạt cơ đồ của người thân.
Trước lương tâm nhân loại, miền đất
kỳ lạ này đă tiêu biểu cùng lúc cho hai đối
cực Thiện và Ác trong đạo làm người.
Cái mệt của tôi đă lặng lẽ cắt
cơn. Tôi nảy ư đánh giá lại hoàn cảnh
thực tại theo tinh thần "tự biết
ḿnh" của Socrates lẫn tinh thần "tự
xét ḿnh" của Tăng Tử.
Sự ngán ngẩm lúc năy của tôi khi xem Bảng phân
công, giờ nghĩ lại, tôi thấy ḿnh thật vô
lư, rất đáng chê trách.
Lên xuống các bậc cấp để làm việc ở
lầu ba mà cho là chuyện tệ hại được
sao? Ngay đến trẻ con và cả những
người khuyết tật buộc phải di chuyển
bằng xa lăn đi nữa, họ vẫn coi đó
là môn thể thao thú vị, đua nhau lập kỷ lục
rồi phá kỷ lục ́ xèo, c̣n tôi th́ lại độc
đoán một cách tiểu nhân, dựa vào cơn mệt
mỏi nhất thời của bản thân mà phủ nhận
giá trị chân chính của môn thể thao đặc biệt
ấy. Rơ ràng là tôi chẳng hề tiếp thu đạo
"thành nhân chi mỹ" của người quân tử,
cái đạo thực sự ưu việt đă
được Tử Sản thể hiện và Khổng
Tử đánh giá cao từ hai ngàn năm trước.
Hăy thử h́nh dung giữa cái nóng hầm hập của
miền Trung trong mùa thi cử, ḿnh có ưu thế
được thoải mái đủng đỉnh
đi tới đi lui ở hành lang lầu ba, chốc
chốc được Tạo Hóa mơn trớn vuốt
ve bằng một vài ngọn gió mát rượi từ
biển gửi thẳng đến tận nơi mà
không hề bị rơi văi hao hụt do chốt chận
dọc đường. Sướng đến thế
mà phàn nàn nỗi ǵ!
Tôi bảo rằng "thoải mái đủng đỉnh"
là v́ chính mắt tôi đă từng đôi lần chứng
kiến nhiều giám thị hành lang ở tầng trệt
phải trân ḿnh chịu đựng sự xúc phạm
kém văn hóa của một vài người nhà thí
sinh. Tôi cũng từng chứng kiến các giám thị
ấy mồ hôi nhễ nhại, tóc rối bết trán,
sơ mi dán sát vào lưng, luôn mồm quát nạt, tả
xung hữu đột để ngăn chận những
tên côn đồ hung hăn nhào vào ném thuê bài giải.
Trông họ mệt mỏi phờ phạc chẳng khác
ǵ mấy trật tự viên bất lực của một
khu chợ xép nào đó có quá nhiều "vi tiểu
thương" lưu thông quá ư năng động.
Như vậy, làm giám thị hành lang trên lầu quả
thật gặp may, hưởng hạnh phúc đúng nghĩa.
Ở phía dưới, sân trường đă đầy
ắp thí sinh khắp tỉnh đổ về. Cả
một biển người màu nầy sắc nọ
chen nhau, giọng Bắc, Trung, Nam trộn lẫn.
Trong pḥng Hội đồng chỉ c̣n các giám thị
I. Họ ở lại nghe dặn ḍ thêm đôi
điều cùng nhận đề thi, giấy thi.
Các giám thị II đều đă lục tục đến
những pḥng họ phụ trách, rà soát lại số
báo danh ghi bằng phấn trắng trên mặt bàn.
Xong việc ấy, họ thường ra ban công ngắm
cảnh, ngắm người, túm tụm tṛ chuyện.
Tôi dơi mắt theo dọc hành lang, ḷng bâng khuâng như tâm
trạng cậu học tṛ mới. Thế nhưng
chỉ lát nữa thôi, nơi đây sẽ tạm trở
thành "lănh thổ ủy trị" của tôi.
Gần một giờ nữa, đám giám thị chúng
tôi mới lăng xăng tất bật.
Bất chợt có tiếng reo: "Thầy!”
Tiếng reo nghe không b́nh thường chút nào. Có lẽ
hồi xưa ông Archimedes khoái chí reo
"Ơrêka!" cũng chỉ to đến cỡ ấy
là cùng!
Tôi quay đầu nh́n lại phía sau ḿnh thử xem ai mới
là người nhận lời reo mừng rỡ ấy.
Không phát hiện được ǵ, tôi quay lại nhận
ra ở phía cuối hành lang có một cụm giám thị
II gồm hai nữ một nam.
Nhác thấy tôi, hai cô gái lạ gật đầu chào hơi
điệu. Thoáng nh́n có vẻ tuổi họ
chưa ai quá hăm lăm. Về nhan sắc, cả
cô mặc áo màu hoàng yến lẫn cô mặc áo màu thiên
thanh chắc đều thừa sức lọt vào ṿng
trong của những cuộc thi tuyển người
đẹp địa phương nếu có tổ chức.
Bắt gặp "cái nh́n biết hát” của người
đàn ông lạ, cô gái áo xanh hơi đỏ mặt
nh́n xuống, tay vân vê tà áo trông thật giàu nữ
tính. Tôi đoán đại rằng cô áo vàng ấy
chắc đă có gia đ́nh riêng.
Người được tôi quan sát trễ hơn vài
tích tắc là một anh chàng cao ráo ưa nh́n, ăn mặc
khá chăm chút, miệng cười thật cởi mở,
đang xăm xăm sải bước về phía tôi.
Tôi đang c̣n mơ mơ hồ hồ, xáo tung cả
trí nhớ nhưng vẫn không sao nhận ra ḿnh đă
quen biết anh ta ở đâu và vào dịp nào. Quang
cảnh trước mặt bất giác làm cho tôi nhớ
nhanh hai câu thơ của Nguyễn Du:
Chàng
Vương quen mặt ra chào,
Hai Kiều e lệ
nép vào dưới hoa...
Nếu nh́n nhận thật rạch ṛi ṣng phẳng th́
cụ Nguyễn Du chỉ cho tôi vay có tám chữ:
"... quen mặt ra chào, Hai Kiều e lệ..."
thôi, nhưng tôi chỉ cần bấy nhiêu cũng đủ
khoái... chết người, những chữ c̣n lại
coi như khi ăn bánh trái, người ta bóc lá, gọt
vỏ, chả việc ǵ phải tiếc rẻ.
Điều gây băn khoăn lớn nhất cho tôi (và gây
ṭ ṃ cho hai cô gái vàng, xanh nọ?) là tiếng "thầy”
anh dành cho tôi nghe dứt khoát, chắc nịch, đầy
đủ cân lượng chẳng giống kiểu
xưng hô nhẹ tênh, vô thưởng vô phạt như
thiên hạ quen dùng tràn lan trong giao tiếp khi gọi
thay cho con, cháu, vợ, chồng, v. v...
Tôi dè dặt tiến mấy bước về phía
anh. Thấy đủ tầm, tôi rụt rè
đưa tay ra. Anh chộp nhanh, lắc riết một
hồi, chẳng hề tỏ ư muốn buông ra, hệt
như các VIP trên đời nầy trong trường hợp
tương tự: c̣n phải chờ ống kính camera
hay máy ảnh lưu lại đầy đủ tinh thần
đoàn kết thân thiện mà họ chứng tỏ.
Bàn tay tôi vừa được giải phóng th́ giọng
anh đă oang oang:
- Chui cha! Gặp được thầy ở
đây, em mừng thiệt là mừng!
Tôi vẫn c̣n ngờ ngợ anh ta trông gà hóa cuốc nên
chỉ dám cười mỉm cầm chừng nửa
như có, nửa như không, nếu người ta nhầm
thực thụ th́ ḿnh cũng đỡ dính chùm!
Nh́n qua vai anh ta, tôi nhận ra hai cô gái lạ dường
như cũng bị trí ṭ ṃ thôi thúc, thầm mong
được biết sự thể ngă ngũ ra sao.
Anh ta cứ nh́n chằm chằm vào mắt tôi, bất
chấp phép lịch sự, xóa luôn sự tôn trọng
hơi quá lố lúc bắt tay tôi. Có lẽ anh rất
thèm khám phá xem tôi có nhận ra anh là ai hay không, và với
cái cách tôi nh́n anh nhưng tia mắt lại phóng băng
qua vai anh rất có thể khiến anh phải tự giải
đáp thắc mắc: "Lạ quá! Mới
lúc năy thấy đôi mắt "thầy" b́nh
thường, té ra ngó kỹ mới thấy "thầy"
hơi lé!"
Rốt cuộc, sự thật cũng lộ nguyên h́nh
qua chất giọng ấm và vang của anh ta:
- Hôm em vào trong ấy chờ xem được kết
quả công bố th́ đă cạn giờ, em phải
theo xe ra sân bay cho kịp chuyến, thành thử không làm
sao đến cảm ơn thầy được.
Hôm nay em xin thầy thông cảm...
Trời đất! Th́ ra anh ta chính là cái người
đă đang tâm đoạt mất giấc ngủ
trưa vàng ngọc của tôi hồi sáu tháng trước?
Tôi chưa muốn "thông cảm" tí nào! Bộ
dạng của tôi hôm ấy chắc chẳng giấu
được ai nên anh ta "xài” hết ơn là xong,
chẳng thiết cất công đi "cảm!” Tôi
coi đấy là chuyện ṣng phẳng.
Thật t́nh th́ hôm ấy tôi quá căm (vừa dạy suốt
năm tiết, về đang ngủ lơ mơ) không
có th́ giờ nh́n kỹ diện mạo anh ta v́ cả
hai ngồi cùng phía nh́n vào tờ giấy tôi đang vẽ
đủ dạng đường cong, đường
thẳng, đường găy, đường chéo,
đường dọc, đường ngang, và mỗi
lần mở miệng tôi toàn dùng thứ giọng khàn
khàn ngái ngủ lại hơi xẳng. Ai dè trong cái
dở lại giấu cái hay: chính cơn bực dọc
của tôi đă làm tăng cường độ tiếp
thu của anh.
Nguyên anh ta vào Nha Trang dự kỳ thi nhập ngạch.
T́m đến tôi, anh ta chẳng cần biết tôi có sẵn
ḷng hay không, cứ việc "nhập đề trực
khởi", năn nỉ tôi giúp cho vài "chiêu"
để anh ta... thượng đài giành điểm
thi thực hành. Anh mở ra cho tôi một nghề tạm
gọi là cố-vấn-trôi-nổi (măi ngày nay khoản
thu nhập chủ yếu của tôi hăy c̣n nhờ việc
ấy, tuy khá bấp bênh v́ dân ta vốn hiếu học
nhưng lại thù lao rất tệ cho kẻ có học,
rất hậu cho kẻ không học!)
Xét cho cùng, người hại tôi nhiều nhất lại
chính là người tôi tôn kính nhất, người ấy
là... Khổng Tử! Cái câu: "Có bạn từ
xa đến, chẳng phải là cũng vui đấy
ư!" (Hữu bằng tự viễn phương
lai, bất diệc lạc hồ! - Luận ngữ)
Sách Từ Nguyên định nghĩa "đồng tâm
là Bằng, đồng chí là Hữu.” Vậy anh ta
thi nhập ngạch tức là "đồng tâm” với
tôi rồi, không coi anh là "bằng" th́ đầu
óc tôi quá ư ngu muội! C̣n cự ly Qui Nhơn -
Nha Trang, lẽ nào không coi là "viễn
phương" cho được? Như vậy,
tôi mà không "vui" th́ c̣n biết ăn nói làm sao với
hương hồn cụ Khổng đây? Mà cụ,
khi phát biểu như vậy có nghĩa là dễ làm cho
tôi mất tiêu giấc ngủ trưa không? Thánh nhân cũng
có lúc vô t́nh làm điều "ác" như chơi!
Sở dĩ anh ta hành hạ bừa băi một kẻ lạ
hoắc như tôi, chẳng qua v́ thi nhập ngạch vốn
ít tổ chức thường xuyên, việc tuyển chọn
lại tương đối gắt gao nên người
đỗ thường rất ít. Xét cho cùng, t́nh trạng
ấy bị chi phối bởi hiệu ứng nhân quả
liên hoàn: Ít đỗ nên người ta ngại ôn
luyện, rồi v́ ngại ôn luyện nên ít đỗ.
Vả lại thời ấy thí sinh phải tự học
là chính, không ê hề đủ thứ ḷ luyện
như thời nay.
Anh ta lại nắm tay tôi. Lần này anh dùng cả
hai bàn tay, chắc anh coi đó là cách chuyển tải
ḷng thành hữu hiệu nhất. Giọng anh nghe thật
thiết tha làm tôi quên béng mọi bực bội cũ:
- Em chịu ơn thầy nhiều lắm. Đă mấy
lần em định gởi thơ cảm ơn thầy
nhưng em thấy cách ấy hời hợt khiếm
nhă nên cứ trù trừ măi. Thiệt may là hôm nay
được gặp thầy ở đây. Thiệt
cảm ơn thầy hết sức!
Tôi đáp bằng câu có sẵn trên đời:
- Ơn với huệ ǵ! Tôi giúp anh có đáng là bao!
H́nh như tôi vô ư, gây tổn thương cho thịnh
t́nh của anh. Giọng anh nhuốm vẻ trách móc:
- Thầy nói vậy thêm tội cho em. "Đáng"
lắm chứ ạ! Thầy biết không? Em
đă hỏng... đến hai lần rồi đó!
Tôi nói đưa đà:
- Vậy à?
Thật là hết biết! Tôi chưa từng thấy
một ai thi hỏng hai lần mà dám "mặt trơ
trán bóng", bô bô cái giọng đầy tự hào
như vậy? Nào ai có khảo mà ḿnh lại
xưng? Lăo nầy ngó vậy mà dại hết thuốc
chữa! Bộ lăo ta quên phứt rằng sau
lưng ḿnh không xa, có đến hai... đài quan sát
đang theo dơi động tĩnh hay sao?
Giọng anh ta trầm lại:
- C̣n lần nầy th́... thủ khoa lận!
Úi dào! Có thế chứ! Th́ ra anh ta đâu phải
là kiểu người ruột để ngoài da, buột
mồm nói dại đâu? Cả một mưu
cơ hoàn hảo được anh vận dụng khôn
ngoan tận cả ngữ khí ngữ điệu cũng
được đo đến hẳn hoi! Chính
tôi "dại hiểu" chứ nào phải anh "dại
nói".
Anh ta đă vận dụng hữu hiệu phép tiệm
tiến của khoa Tu từ học và thể hiện
nó dưới dạng phương tŕnh một phán ứng
hóa học:
Hỏng 1 + Hỏng 2 ==> Thủ khoa
Phép tiệm tiến ấy đă tạo nên ấn
tượng rất đắt! Nếu không thủ
sẵn trong lưng cái thủ khoa, nhất định
là chẳng đời nào anh dám ném bừa hai cái Hỏng
ra trước mặt thiên hạ! Anh đă cài số
lùi cho uy tín ḿnh rồi bất thần sang số nhấn
ga! Lẽ thường là vậy: từ dưới
hang sâu bay vút lên trời mới ngoạn mục hơn
cất cánh từ mơm núi chứ! Chính Nguyễn Huệ
cũng vận dụng phương cách ấy cho việc
ăn nói khi vào diện kiến vua Lê Hiển Tông bằng
cách tự xưng là "Hang núi" đấy
thôi! Nếu không ư thức rằng sĩ phu Bắc
Hà đang bở vía trước uy danh của ḿnh, Nguyễn
Huệ tất chẳng dùng cách xưng hô đó. Nói
cách khác, tác giả sách Hoàng Lê nhất thống chí sẽ
không gán cho Nguyễn Huệ lối xưng hô đó nếu
không ư thức toàn bộ vấn đề.
Tuy nhiên, có một điều h́nh như anh ta chưa
lường hết, ấy là tính "bóng loáng" của
câu chuyện. Anh càng "đánh bóng" cho uy tín của
anh nhiều chừng nào th́ làm cho uy tín của tôi
"loáng" ra nhiều chừng nấy.
Thử nghĩ mà xem? Thầy của thủ khoa, dù
chỉ là hạng trôi nổi, thời vụ, không công
đi nữa, cũng đâu phải là thứ vớ
đâu đụng đấy, hễ cần là có?
Chính anh ta cũng đă phải... tầm sư học
đạo đấy thôi!
Thế nhưng tôi đâu có ham "loáng?” Tôi
đang bị "choáng” khá nặng đây! Người
ta bảo rằng phi cơ chiến đấu Mig của
Nga khi cần xuất phát nhanh, người ta phải
xài bệ phóng. Phi cơ khởi động máy trên
bệ, nhoáng một cái, bị phóng vút lên không, phi công bị
xây xẩm đến hết tầm phóng th́ kịp tỉnh
lại để cầm cần lái, đạt ngay vận
tốc chiến đấu.
Anh ta đă "phóng" tôi như thế. Tôi cũng
đang bị xây xẩm đến tê dại toàn thân
đây. Anh ta một hai thầy thầy em em riết,
làm tôi cảm thấy ḿnh già khấc khi bị anh
"phóng" tận mây xanh như vậy. Tôi bay
lên thượng giới uy nghiêm ấy mà làm quái ǵ trong
khi hạ giới lắm kẻ nầy người nọ,
lắm cái đep đẽ hay ho? Anh ép tôi phải
gồng ḿnh để đạo mạo đúng vai
"thầy của thủ khoa" th́ c̣n... làm ăn nỗi
ǵ? Tôi phải tự giải thoát mới được!
Tôi vỗ vai anh ta:
- Thủ khoa lận kia à? Sướng quá nhỉ!
Xin mừng anh bài thơ nhé!
Anh ta vỗ túi sơ mi:
- Em chép được chứ ạ?
Tôi xua tay:
- Khỏi! Anh thuộc ḷng ngay thôi. Thơ rằng:
- Đỗ thủ khoa!
Sướng cả nhà!
Mọi sướng khác!
Kém thua xa!
Cứ đọc đến chữ đầu câu và cuối
câu, tôi lại giơ cao bàn tay chém vào không khí theo kiểu
ra đ̣n của vơ sĩ karate - do.
Sẵn tốt trớn, tôi ào ào xông lên thêm mấy điệp
khúc nữa, chẳng tốn công mất sức ǵ bao
nhiêu: Tôi lặp lại (điệp khúc mà) với
điều kiện thay hai chữ "cả nhà" ra
quá ta, thấy bà (!), tối đa, thấu da, hết
ga, v. v... Tính ra, tôi sản xuất bừa phứa kiểu
ấy dôi lên ngót vài chục câu nhăng cuội. C̣n
tṛ gơ nhịp, tôi cũng linh động biến tấu
theo cơ chế riêng, khi th́ xỉa bằng bàn tay, khi
th́ nện bằng nắm đấm, lúc sang phải,
lúc sang trái, lúc đấm xuống, lúc vung lên, tóm lại
lấy nhợn làm gốc.
Cái thứ được tôi lạm gọi là thơ ấy
vốn là món sở trường của tôi trong thời
"sướng lắm chứ" (theo nhận định
của các ông Trần Trọng Kim, Đặng Đ́nh Phúc và Đỗ
Thận nêu trong sách giáo khoa) tức là thời chăn
trâu. Đấy thực ra là đồng dao không hơn
không kém.
Loại thơ… trời ơi đến thế, ai ngờ
anh ta lại khoái chí tử mới ngộ! Nghe mấy
khổ đầu, anh c̣n bặm môi nén cười, rồi
khi tôi tuôn ra ào ào như nước lũ, tay vung loạn
xạ th́ anh không sao ḱm giữ nỗi nữa, ph́ ra
cười như đập thủy điện chợt
mở cống xả lũ. Cắt được
con lũ cười, anh ta tự đét vào mông ḿnh rồi
nhảy nhổm, reo như trẻ con:
- Hay lắm! Gọn lắm! Vui nhộn lắm!
Cảm ơn thầy.
Tôi cũng ph́ cười cái lối tán thưởng
thành loạt như thế. Sau lưng anh ta, hai cô
gái lạ chẳng rơ th́ thầm b́nh phẩm ra sao với
nhau mà cô áo vàng th́ gập ḿnh vào vai bạn, đấm
thụp thụp lưng áo xanh khiến cô nầy phải
hốt hoảng chụp nhanh một bên kính suưt rớt.
Mặc dù vậy, tôi vẫn không nghe tiếng cười
nào phát ra. Lẽ nào gái Qui Nhơn mắc phải hội
chứng Bao Tự?
Lấy lại vẻ nghiêm túc, anh ta hạ giọng:
- Mời thầy trưa nay dùng cơm với em
nhé! Đạm bạc thôi ạ. Bảo đảm
buổi chiều thầy cũng làm việc tốt như
buổi sáng mà! Thầy nhận lời nhé!
Thật khó cho tôi! Mới lúc năy đây, tôi hăy c̣n
chưa nhận ra anh và đến lúc nầy tôi vẫn
c̣n chưa biết tên anh ta! "Chăm phần
chăm" thế quái nào được? Tôi thoái
thác:
- Rất tiếc! Xin lỗi! Lúc năy tôi vừa
nhận lời người bạn xong. Gần bảy
năm nay chúng tôi mới gặp lại nhau...
Anh ta toan nói thêm điều ǵ th́ bị phá đám ngay bằng
tiếng chuông reng inh ỏi khắp trường.
Thí sinh nhốn nháo ùa lên lầu, chen chúc ở các hành
lang, cứ như những mảnh bằng Tú Tài mà họ
háo hức đă được cài đặt đâu
đấy, chậm chân là chẳng sao vồ kịp.
Các giám thị II bỏ dở các cuộc tṛ chuyện tản
về trấn các cửa pḥng, sẵn sàng cho... công
đoạn "soát vé".
Buổi thi bắt đầu. Trật tự các
pḥng khá ổn định. Chẳng thể nào có
chuyện thí sinh trên lầu lại lấm lét tḥ đầu
nhóng cổ cầu cứu bên bên ngoài.
Tôi lững thững bước xuống tầng dưới
t́m thăm người bạn cùng khóa. Đă mấy
mùa chấm thi diễn ra, măi mùa nầy chúng tôi mới gặp
nhau cùng một hội đồng. Tạm gọi
tên anh ta là X.
Ban Việt Hán chúng tôi hồi ấy có hơn phân nửa
đă tấp tểnh "mài bút". Có người
dốc tiền dành dụm tự in tập thơ của
ḿnh, có người gởi vài ba dịch phẩm đến
"trùm mền" ở các nhà xuất bản. Có
người c̣n chủ biên cả một tạp chí nữa.
Nói chung th́ không ít người cảm thấy ḿnh đă
tiến rất gần cột mốc đại gia
trên con đường văn học. Điều ấy
khiến t́nh trạng "văn nhân tương
khi" (văn nhân khinh lẫn nhau) của thành ngữ
Trung Quốc khá nghiệm đúng.
X. và tôi cùng ở trong đám "hơn phần nửa"
ấy, có nghĩa là bấy giờ chúng tôi
"tương khi" thoải mái. Tuy nhiên, mấy
năm ngồi cạnh nhau cọng với mấy
năm vắng tin nhau, "t́nh" dường có phôi
pha ít nhiều nhưng "nghĩa" có vẻ như
đằm thắm thêm lên. Những
"tương khi" xưa cũ ấy nhiều lúc
trở thành nguồn gợi nhớ cồn cào kỷ niệm.
Chúng tôi đă "ngộ" được câu thơ
kỳ quặc "Được giận hờn nhau, sung
sướng bao nhiêu!" (Xuân Diệu - Xa Cách)
X. mời tôi dự bữa cơm thân mật của
người d́ anh đăi mừng cuộc đoàn tụ
d́ cháu anh ta. Tôi hớn hở nhận lời v́ từ
lúc thoái thác với anh chàng thủ khoa nọ, tôi cứ
lấn cấn, tâm hồn không sao thanh thản như
trước được. Anh ta nhiệt t́nh quá
khiến tôi hơi xiêu, may nhờ tiếng chuông tạo
cơ hội cho tôi thoát khỏi t́nh trạng khó xử.
Tôi trở lên "lănh thổ ủy trị" của
ḿnh đúng vào lúc chuông reng hết giờ thi. Các
giám thị lăng xăng tất bật, thí sinh lũ
lượt ra về, căi nhau chí chóc, có lẽ c̣n mạnh
miệng tự cho điểm bài ḿnh, coi giám khảo
chúng tôi như một hạng... chả có ǵ đáng nói!
Tôi xuống tầng dưới t́m X. rồi cùng lững
ra quán giải khát. Cứ tưởng chúng tôi mặc
sức hàn huyên cả giờ, té ra mới hơn
mươi phút đă cạn đề tài. Khóa ấy
ban chúng tôi chỉ tốt nghiệp mười bốn
mống, chẳng có nhiều chuyện để gợi
lại hay dám gợi lại.
Chúng tôi lang thang ngắm phố xá một lúc, cuối
cùng về nhà người d́ của X. ở ven thành phố.
D́ của X. có dáng người thấp đậm, tóc
nhiều muối hơn tiêu, gương mặt đầy
đặn có khá nhiều dấu hiệu một thời
xuân sắc.
Chào hỏi và giới thiệu qua quít, bà giục cháu
đưa bạn ra nhà sau... tham quan(!)
Khi chúng tôi quay lại nhà trước th́ bàn ăn đă
bày xong. Chỉ có bốn bộ chén đũa.
Nh́n ra hiên, tôi thấy tà áo thiên thanh đang tha thướt
tiến vào. Nàng lí nhí chào mọi người rồi
kín đáo ném riêng tôi một cái nh́n đầy ắp
kinh ngạc.
Chúng tôi ngồi vào bàn. Bà chủ nhà lịch thiệp
giới thiệu đôi bên. X. được bà giới
thiệu là giáo sư Quốc Học (ngôi trường
mẹ của nhiều nhân vật nổi tiếng) và
tôi, chỉ được giới thiệu là... bạn
của X. Thâm ư bà ta bộc lộ khá rơ: Bà muốn
"chấm" ai cho ai. Với bà, X. phải là
"cái đinh" của buổi chiêu đăi (tôi hiểu
rằng ḿnh phải biết an phận đóng vai… chầu
ŕa!). Rơ ràng là bà đă bị hớp hồn bởi
cô giáo duyên dáng xuất hiện đều đặn
hàng tuần trong vai tṛ d́u dắt Ca đoàn học sinh của
chương tŕnh ti vi thành phố Qui Nhơn.
Có lẽ X. nhận ra bao nhiêu "niềm đau nỗi
khổ" nổi lềnh bềnh đầy mặt mũi
của tôi nên thương t́nh d́u tôi lại gần trung
tâm cuộc tṛ chuyện. Một lần như vậy,
anh gọi đùa tôi là... Khổng Tử.
Nàng áo xanh trố mắt:
- Sao lại gọi là Khổng Tử?
Do ngồi đối diện nên X. cho rằng lời
thắc mắc ấy nhắm vào anh nên X. đăm
chiêu chuẩn bị cách trả lời thế nào cho...
khỏi đụng hàng! Tôi hiểu trọn vẹn
ư của nàng là: "Tếu táo như... nhà
ngươi mà gọi là Khổng Tử th́ nghe "chỏi"
quá! Chẳng lẽ thời đi học, người
khéo nhập vai... con gái nhà lành?"
Quan sát tấm kính cửa tủ sau lưng chỗ nàng
ngồi, tôi nhận ra nụ cười nửa miệng
của X. Đó là dấu hiệu anh ta sắp phát
ngôn. Tôi bấm mạnh đùi anh, tranh phần trả
lời. Ít ra tôi cũng phải... làm ăn một
chút ǵ chứ! Tôi bắt đầu đánh thức
sự chú ư của mọi người, kể cả
X.:
- Làm sáng tỏ ư nghĩa nầy kể hơi dài ḍng v́
liên quan nhiều lĩnh vực...
Ngồi cạnh nhau mấy năm trời nên X. có thừa
kinh nghiệm về cái tṛ rề rà ấy của
tôi. Kiểu rề rà ấy thường gây ra những
khó chịu bất ngờ. Anh xoay người nh́n
thẳng vào mắt tôi, ngụ ư đe ngầm:
- Nhớ là có mặt d́ người ta đấy nghe!
Cà rỡn, lếu láo là chẳng xong đâu đấy!
Tôi mỉm cười trấn an rồi quay sang hỏi
cô nàng áo xanh:
- Chắc cô c̣n nhớ nghĩa chữ "khí khổng"
đấy chứ?
Tôi rất khoái phương pháp "đở đẻ
tư duy” của Socrates, và quả nhiên cô nàng hưởng
ứng ngay:
- Là lỗ thoát khí CO2 và hơi nước có
trên mặt lá chớ ǵ? Nhưng dính líu ǵ đến
Khổng Tử?
- Có đấy! Khổng là "lỗ nhỏ”, Tử
là "chết.” Khổng Tử là "lỗ chết
nhỏ”, cô biết "lỗ chết” chứ?
Cô ta lắc đầu:
- Chịu!
Tôi gợi ư:
- Danh từ Thiên văn học ấy mà!
Cô ta nghi tôi nói xạo nhưng cũng cố... rượt
tới cùng, hi vọng tóm gáy được tṛ xạo
nhưng đành bó tay:
- Cũng chịu luôn!
Tôi giảng giải đầy nhiệt t́nh:
- Theo Thiên văn học, các tinh cầu trong không gian cứ
cắm đầu cắm cổ quay cho đă đời
rồi già cỗi suy yếu, mờ dần đi, tắt
ngấm, trở thành những "lỗ đen” tức
là "sao chết" hay… "lỗ chết.” Hồi
đi học, lớp chúng tôi rất nhiều sao, trong
đó X. là "minh tinh”, c̣n tôi là "Khổng Tử”…
Cô ta cười khúc khích, đôi mắt lúng liếng:
- Có thiệt không đó?
Tôi lại dắt cô ta đi ṿng ṿng trong mớ giải
thích cố ư gây rối rắm:
- Theo cô, cái thật với cái có lư, tạm coi là một
cũng được chứ?
Nàng ngần ngừ mấy giây rồi đáp lại:
- Cho là vậy cũng tạm được!
Tôi tiếp:
- Về sự có lư, đại gia Pascal từng có một
nhận thức mang tính kinh điển trong Tâm lư học,
đại khái là cái có lư ở nơi nầy có khi lại
là cái vô lư ở nơi khác. Do đó suy ra, điều
mà sinh viên Huế coi là thật, cô giáo ở Qui Nhơn
cho là không thật... cũng tạm được!
Tôi cố ư nhấn dài ba tiếng cuối để
nhái lời cô đáp lúc năy.
Nàng hơi cúi mặt, má ửng hồng, táy máy đùa
nghịch đôi đũa vừa buông. Tôi cho rằng
nàng đă hiểu ư tôi mà tôi cũng đă hiểu ư
nàng. Chà! Thế là "ư hợp" rồi chớ
ǵ nữa? Đă "ư hợp” th́ "tâm đầu”
chỉ là... chuyện nhỏ!
X. che miệng, rót vào tai tôi:
- Đồ… Ba hoa, Ba xạo, Ba que, Ba trợn, Ba lăng
nhăng, Ba…
Tôi phải bấu mạnh đùi anh ta để tốp
bớt, v́ kho từ ngữ có tiếng Ba xem chừng
c̣n nhiều, anh chưa động đến các từ
Ba gai, Ba búa, v. v... Bên kia bàn là nữ giới của hai
thế hệ, mà phàm là nữ giới thường rất
kỵ việc nam giới th́ thầm với nhau trước
mặt họ.
Khi cùng X. tiễn nàng ra cổng, nàng hé lộ một
thông tin quan trọng: Tháng sau nàng sẽ vào Nha Trang
thăm bố làm việc ở bệnh viện quân y.
Tôi khấp khởi mừng như trúng số độc
đắc… quốc tế! "Khi nên trời cũng
chiều người..." chính cụ Nguyễn Du
đă cho là thế đấy thôi! Tôi hớn hở
chóp thời cơ:
- Vậy ư? Rất mong gặp lại nhé!
Nàng mỉm cười gật đầu.
Đó là h́nh ảnh cuối cùng tôi nhớ được về
nàng. Bệnh viện quân y, nơi bố nàng làm việc
đột nhiên xảy ra sự cố Hà Thúc Nhơn (một
bác sĩ quân y, giải quyết mâu thuẫn ǵ đó, bắn
chết một thiếu tá rồi chiếm bệnh viện,
tử thủ nhiều ngày).
Tôi không nhớ rằng ḿnh đă mong đợi hết
bao nhiêu cái "tháng sau". Tôi cũng chẳng tiện
ḍ hỏi ai v́ chuyện nào đă có ǵ đâu? Không
hiểu trong "mười hai bến nước",
cô Trưởng đoàn của Ca đoàn học sinh ấy
đă ghé bến nào chưa. Tôi chỉ thầm mong
có nhiều nhiều ngoại lệ cho qui luật
"hồng nhan bạc mệnh"...
Tin tức ơi! Chúng mày trôi biệt đi đâu từ
bấy đến nay?
Giáo
Sư Ngô Văn Lại 吳文赖老师
<photo>
Việt Nam, Tháng 11, 2006
|
